Bu kez gıda ve ulaştırma

Tüketici fiyatları haziran ayında tahminlerin ötesinde bir düşüş gösterdi. TÜFE'de aylık yüzde 0.56'lık gerileme yaşandı, altı aylık artış yüzde 3.59, yıllık artış yüzde 8.37 oldu.

Hazirandaki gerileme, istatistiki anlamda iki yönden önemli. Birincisi; 2003 bazlı oluşturulan TÜFE, altı buçuk yılda ikinci kez üst üste iki ay gerilemiş oldu. TÜFE daha önce 2007 yılının haziran ve temmuz aylarında yüzde 0.24 ve yüzde 0.73 düşüş göstermişti. Bu yıl da mayıstaki yüzde 0.36'dan sonra haziranda yüzde 0.56'lık bir gerileme ortaya çıktı.

İkincisi; hazirandaki gerileme temmuz 2007'deki yüzde 0.73'ten sonraki en büyük gerilemeye işaret ediyor. TÜFE, son 35 ayda, bir başka ifadeyle yaklaşık olarak son 3 yılda yalnızca 7 ay düşüş göstermişti, işte bu düşüşlerin en yüksek oranlısı bu haziranda gerçekleşmiş oldu.

Peki, haziran ayında yüzde 0.56 ile tahminlerin ötesindeki bir gerileme görülmesini sağlayan etkenler neler?

Hazirandaki tablonun benzerini mayısta da görmüştük. Mayıstaki fiyat düşüşü gıda ve haberleşme sayesinde gerçekleşmişti, haziranda ise bu kez haberleşmenin yerini ulaştırma aldı, yani gıda ve ulaştırma TÜFE'nin gerilemesini sağladı.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda fiyatlar haziran ayında yüzde 2.52 düştü. Zaten bu grupta altı aylık fiyat artışı da neredeyse sıfır düzeyinde. Altı ayda yalnızca yüzde 0.18'lik bir artış kaydedildi.

Fiyatların gıda grubunda haziran ayında geriliyor olmasında pek şaşılacak bir yön yok. Mevsimsel etkenlerle hemen her yıl haziranda gıda maddesi fiyatlarında bir gerileme ortaya çıkıyor. Örneğin geçen yılın haziran ayında da yüzde 1.56'lık bir fiyat düşüşü söz konusu olmuştu.

Bu yılın haziran ayını geçen yıldan ayıran en büyük fark, ulaştırma fiyatları. TÜFE'de geçen yıl yüzde 12.64, bu yıl ise yüzde 13.90 payla en çok ağırlığa sahip üçüncü harcama grubu konumundaki ulaştırmada bu yıl haziranda geçen yılı tersi bir gelişme söz konusu. Bu grupta geçen yıl fiyatlar haziran ayında yüzde 2.82 artış göstermiş, bu artışın etkisiyle toplam TÜFE'de yüzde 0.11'lik bir yükselme kaydedilmişti. Bu yıl ise ulaştırmada yüzde 0.42'lik bir fiyat düşüşü oldu.

Ulaştırma grubunda fiyatı yüzde 1 ve daha fazla düşen mal ve hizmetler; yüzde 2.3 ile araçların onarım ve bakımına ödenen işçilik ve malzeme ücretleri, yüzde 1.7 ile motosiklet, yüzde 1.4 ile LPG, yüzde 1.2 ile şoför eğitim kurs ücreti ve yüzde 1 ile benzin. Fiyat artışında ise mevsimsel etkenlerle talebin artmasına bağlı olarak araç kiralama ücretlerinde yaşanan yüzde 5.5'lik oran dikkati çekiyor. Aynı zamanda şehirlerarası otobüs ücretlerinde de yüzde 2.4'lük fiyat artışı olduğu gözleniyor.

Yüzde 8.4 nereye çekilecek?

Merkez Bankası'nın 2010 enflasyonuna ilişkin son tahmini yüzde 8.4. Ancak son zamanlarda bu oranın altında kalınacağı sıkça dile getirildi. Haziran ayında TÜFE'nin tahminlerin ötesinde gerilemesi, 27 Temmuz'da açıklanacak üçüncü enflasyon raporuyla ilan edilecek yeni enflasyon tahminin aşağı çekilme olasılığını iyice güçlendirdi. Merkez Bankası'nın 2010 enflasyon tahminini, üçüncü raporla birlikte yüzde 7.0-7.5 arasında belirlemesi sürpriz olmayacak.