Bu kadar sıkıntı arasında bir ışık: Ar-Ge destekleri

Türkiye’nin bu kadar sıkıntıları arasında yapılan güzel şeyler de var. Ancak; sıkıntıların büyüklüğü ve önceliği nedeniyle bu güzel şeyleri görmek veya algılamak her zaman mümkün olamıyor.

Nasıl mümkün olabilir ki?

Türkiye’nin özellikle güneydoğusunu saran terör belası, büyük kentlerine uzanan bombalamalar, dış politikada yaşanan gerilimler, Suriye ve Irak gibi kalıcı sorunlar, Rusya ve İran gibi konjonktürel konular, iç siyasette gündemden düşmeyen ve yakın bir gelecekte tekrar ve yoğun bir şekilde gündeme gelecek olan anayasa çalışmaları ve özellikle içindeki Başkanlık düzenlemeleri varken… 

Doğal olarak bu kadar yoğunluk ve sıkıntı arasında yapılan iyi şeyler de görülemiyor. Ar-Ge ve tasarım ile ilgili olarak yakın bir geçmişte yapılan yeni düzenlemeler bu iyi şeylerden bir örnek. Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesi ile ilgili olarak oldukça kapsamlı 33 maddeden oluşan 6676 sayılı Kanun 26.2.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.  Bu önemli çabanın arkasında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık var. Fikri Işık, fikirlere önem veriyor ve sürekli ışık arıyor. Örneğin; Türkiye’nin markası otomobil üretimi üzerinde çalışıyor, Türkiye’nin yeni markalara ihtiyacını sürekli vurguluyor, araştırma ve geliştirme yönünde çabalarını sergiliyor. 

6676 sayılı Kanun, yıllardan beri Ar-Ge konusunda yapılanların daha gelişmiş şekli. Nitekim bu kanun ile çok sayıda kanunda değişiklik yapılıyor, ilave destekler hükme bağlanıyor. Başta 5746 sayılı Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun gelmek üzere, 10 kanunda ve 1 kanun hükmünde kararnamede değişiklik yapılıyor. Yeni kanun ile Ar-Ge faaliyetleri yanı sıra; tasarım, tasarım merkezleri, ihtisas (tematik) geliştirme bölgeleri gibi yeni kavram ve tanımlara yer veriliyor. Söz konusu kanun düzenlemelerinin genel çerçevesine bakılırsa özellikle vergi ile ilgili teşviklerin veya desteklerin ağırlıklı olduğu görülüyor. Bir yandan bu alanda çalışan her kademe personelin ücretleriyle ilgili vergi kolaylıkları getirilirken; bir yandan da bu alanda yapılan harcamalar vergi dışı bırakılmış. Gelir vergisi, kurumlar vergisi, gümrük vergisi, katma değer vergisi, damga vergisi, emlak vergisi ile ilgili çeşitli vergi indirim ve teşvikleri sağlanmış. 

Denilebilir ki bu kanun ile getirilen en önemli yenilik, AR-GE ve tasarım alanında çalışanlara yönelik olanlarıdır. 

Şimdi getirilen yeni düzenlemelere bir göz atalım:

- Tasarım faaliyetleri de Ar-Ge gibi desteklenecek.

- Teknoloji geliştirme bölgelerinde gerçekleştirilecek tasarım faaliyetleri de Ar-Ge gibi desteklerden yararlanacak.

- Ar-Ge Merkezi'nin kurulması için gerekli personel sayısı düşürülecek ve sektörler itibariyle farklılaştırılacak. 

- Ar-Ge merkezlerinde çalışan personelin yüzde onunun ücretlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nca karşılanacak. 

- Üniversite öğretim elemanları tam ve kısmi zamanlı olarak bu projelerde görevlendirilebilecek ve bu kimselere döner sermaye üzerinden yapılan ödemelerden kesinti yapılmayacak. 

- Tasarım merkezlerinde çalışanların ücretlerinden de eğitim durumuna göre gelir vergisi indirimleri yapılacak.

- Aynı sektör grubunda veya daha alt sektörlerde faaliyet gösteren girişimcilerin yer aldığı tematik teknoloji bölgeleri oluşturulacak ve bu bölgelerde KDV istisnası uygulanacak.

- Araştırma, geliştirme, tasarım ve yenilik faaliyetlerinin bir kısmı KOSGEB tarafından karşılanacak.

- Bu bölgelerdeki girişimcilere sağlanan desteklerin bir kısmı gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirilebilecek. 

- Rekabet öncesi işbirliği projelerinde proje bedelinin yarısına kadar kısmı geri ödemesiz olarak desteklenebilecek. 

- Yurt dışı alımlarda gümrük vergisi muafiyeti uygulanacak. 

- Stratejik önemdeki tasarım faaliyetlerinden elde edilecek kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaf tutulacak. 

- Teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde yabancı uyruklu uzman personelin istihdamı kolaylaştırılacak. 

- Üniversite-sanayi işbirliği kapsamında çalıştırılan öğretim elemanlarının geliri üzerinden vergi alınmaması sağlanacak. Ayrıca bunlara yapılacak ödemeler üzerinden döner sermaye kesintisi yüzde 15 ile sınırlı olacak. 

- Kamu destekli projelerde görevli bursiyerlere sigorta imkanı sağlanacak. 

- …

Yukarıda bir kısmını sıraladığımız Ar-Ge ve tasarım alanındaki yeniliklerin amacı; Ar-Ge, tasarım ve yenilikçi faaliyetleri geliştirerek bugünlerde GSYİH’nin yüzde 1’i dolayında olan harcamaları cumhuriyetin yüzüncü yılında yüzde 3’lere çıkarmak, katma değeri yüksek ürünler yaparak daha fazla ihracat yapmak, dolayısıyla gelişmiş ülkeler arasında gerçekten yerimizi almak.