Bu kadar iyimserlik fazla
Korku endeksi olarak bilinen VIX(volatilite endeksi), beş yıllık kriz döneminin en düşük seviyesinde bulunuyor. Amerikan ekonomisinde işlerin iyi gittiği düşüncesi, Avrupa'daki durumun düzeleceği beklentisi, oluşan pozitif havanın sebepleri olarak düşünülebilir. Volatilite endeksi hala iyi bir gösterge olsa bile, bu kadar iyimserlik fazla olabilir.
Sene başında, "ABD, 2012'yi yüksek bütçe açığı ile kurtarır. Ancak sene sonunda bütçe açığı hızla düşürülürse, 2013'te bir resesyon yaşanabilir." demiştim. Görüşlerimde bir değişiklik yok. Kasım ayında ABD'de başkanlık seçimleri yapılacak. Anketlerde önde giden Obama, bütçe açığını düşürmeye kararlı gözüküyor. Son iki yıldır Amerikan ekonomisini ayakta tutan bu bütçe açığı oldu. Fed'in uyguladığı gevşek para politikasının pek etkili olmadığı açık. Fakat; "Fed, reel ekonomi konusunda çaresiz. Yapacak hiçbir hamlesi kalmadı." düşüncesinde olanlar abesle iştigal ediyor. Fed çok güçlü bir kurum. Riskler artarsa, akla gelmeyecek politikalar uygulayabilir.
ABD'de deflasyon riski şu aşamada düşük. Çekirdek enflasyon yüzde 2 civarında seyrediyor. Bugünün konusu değil. Resesyon riski biraz daha fazla olabilir. ABD'de "istihdam" ve "üretim" verileri, çok parlak olmasa da, iyi gidiyor. Diğer yandan "perakende satışlar" ve "ücretler" olumlu bir seyir izlemiyor. Perakende satışlar son üç aydır düşüyor. Buna benzer bir durum, tarihte nadiren görülmüş. Görüldüğünde de Amerikan ekonomisi resesyona girmiş. Eğer perakende satışlardaki düşüş devam ederse, istihdam ve üretim verileri de buna ayak uydurmak zorunda kalabilir. Bu açıdan; eylül ve ekimdeki makro veriler, başkanlık seçiminde belirleyici olabilir.
Euro bölgesinde, Avrupa Merkez Bankası'nın(AMB) hamlesi dışında majör bir opsiyon kalmadı. 2013'teki genel seçim öncesinde, Alman halkını yeni kurtarma planları konusunda ikna edemezler. Almanya'nın ikinci çeyrek büyüme rakamı yüzde 0.3. İhracat motoru, bölgenin en güçlü ekonomisi, bu kadar performans gösterebiliyor. Kaldı ki; üçüncü çeyrekte, bugüne kadar açıklanan ekonomik veriler beklentilerin altında kaldı.
Merkel'e yakın bazı isimlerin, bu hafta Alman medyasına verdiği röportajlar gözüme çarptı. Açık şekilde "Yunanistan'a yeni bir kurtarma planı yok","EFSF ve ESM gibi fonların kaynakları arttırılmayacak." mesajı veriliyor. Geçen hafta 'Merkel niye ortalarda yok?' demiştim. Bahar havası eserken Merkel görünmüyorsa, hayal kırıklığına hazır olmalısınız. Yunanistan'ın euro bölgesinde bir işinin kalmadığını uzun zamandır yazıyorum. EFSF ve ESM gibi fonlar, mevcut şartlarda İspanya ve İtalya'yı kurtarmaya yetmez. Almanya'daki seçime kadar, bu konularda büyük beklentilere girmemek gerekiyor. Panik artarsa, AMB'nin devreye girmesi tek seçenek gibi duruyor. Düşündüğüm şekilde bir AMB desteği(borçlara garantörlük) için Yunanistan'ın çıkış tarihi beklenirse, bu belirsiz tarihe kadar sarsıntılar devam eder.
Amerika ve Avrupa kaynaklı tehlikeler varken, Türkiye'nin performansının yükselmesini beklemek aşırı iyimserlik olur. Türkiye'de bir "iç talep" gerçeği var. Alınan tedbirler nedeniyle, iç talep bu yıl yatay seyrediyor. Küresel ekonomideki şartlar ağırlaşırsa, para ve maliye politikaları gevşetilir. İç talep kozu kullanılabilir. Ancak Avrupa'daki durgunluk derinleşirken; ABD'deki olumsuz sinyaller artarken; Brezilya-Çin-Hindistan-Rusya grubu geçmiş yıllardaki performansını mumla ararken; Türkiye'nin fark atmasını beklememek gerekiyor.