Bu Defa Farklı Olabilir mi?
Şant Manukyan / İŞ YATIRIM
Son günlerde Pimcodan El-Arian, ekonomistler Stiglitz ve Roubini olası bir stagflasyon tehlikesine karşı uyarılarda bulunuyor.2007-08 döneminde yapılan stagflasyon yorumları çok yüzeysel bir ilişki kurularak "1970-80lerde petrol krizi nedeni ile stagflasyon olmuştu şimdi de reel bazda petrol yeni zirve yapıyor demek ki stagflasyon olacak" şeklinde formule edilmişti. Ancak genel ekonomi koşulları ve hatta petrolün yükselişi bile önceki dönemle kıyas kabul edilemez durumda idi.
Bugün ise benzer ve yine farklı yönler mevcut. Hangi ekonomik okula bağlı olduğunuza göre değişebilir ama hakim görüş Stagflasyon'un temel nedenlerinden birinin Arap ülkeleri ile yaşanan sorunlar neticesinde yaşanan Petrol şoku olduğu yani bir arz şoku gerektiği yönündedir. Anahtar kelime "Arz şoku" , yani "Goldman petrol bitiyor gazı verdi petrol yükseliyor" şeklinde değil gerçek bir şok neticesinde ani bir yükselişten bahsediyoruz. 1970lerde fiyatların birkaç ayda dörte katlanması söz konusu olmuştuBu tip bir yükselişin günlük bazda nasıl olabileceğini bu hafta gördük. Libya dünya petrol üretiminin ufak bir kısmı (2.6% civarında) ancak S. Arabistan gibi bir ülkenin de krize girmesi rahatlıkla 1970ler benzeri bir zıplama yaratabilir. Yani bu açıdan koşullar oluşuyor.
Stagflasyon döneminde çekirdek enflasyonun mucidi FED Başkanı Burns enflasyonu ve siyaseti beraber değerlendirmiş ve odaklanması gereken konunun 6%lere çıkmış (daha da yükselmişti) işsizik olduğuna inanmıştı.Enflasyonla savaş FED'in bugün de olduğu gibi o zaman da tek sorumluluğu değildi.Bugüne dönersek FED siyasi bir görüş bildirmemekle beraber şu anda İşsizlik ile mücadele etmek zorunda olduğunu net bir şekilde açıklıyor.Bu konuda ne kadar ısrarlı olduğu kritik olacak.
Bu durumda 1970lere geri dönmemiz için en önde gelecek koşullardan biri FED'in Haziranda ne tavır takınacağı. Şayet işsizlik yüksek ekonomi de momentum kazanamadı derse mailin girişindeki yorumların haklı çıkma ihtimali çok yüksek.Ancak dün tarım ürünlerinde görülen limit down hareketi ve emtiaların genelindeki zorlanma bana piyasada bir grubun likiditenin çekileceğine inandığını düşündürüyor.
Sendikaların geçmişte sahip oldukları kuvvet, COLA (cost of living adjustment) uygulamasının o dönemde ücretlere etkisi, verimlilik oranı,Çin unsuru, halen var olan output gap, bütçe ve madicare açıkları vs gibi önemli detayları atlayarak bakarsak Ortadoğu-petrol gelişmelerine FED'in tavrına bağlı olarak evet Stagflasyon olabilir.Ancak benim görüşüm, şimdilik, bunun olmayacağı ve bir süre sonra deflasyonu yeniden konuşabileceğimiz.
Piyasa açısından baktığımızda ise Altının 1407'yi aşıp aşmayacağına çok önem veriyorum, tahıllarda daha önce de belirttiğim gibi satışın biraz daha sürmesini bekliyorum.