Bu cezalar bu “poşete” sığmaz...

Sabri Orta - SMMM / SPK Denetçisi

Hiçbir kanuni düzenleme mali müşavirlik meslek camiasında ve kamuoyunda 2872 sayılı Kanun’la getirilen poşet beyanı kadar tartışılmadı, kendi asıl işimizi, vereceğimiz beyannameleri bile unuttuk, bizim işimiz olmayan poşet beyanı ve ‘cezası’ ile ilgilenmeye başladık. Poşet beyannamesi ne zaman verilecek, hangi tarihte verilecek, nereye verilecek, hangi sistem üzerinden verilecek, beyannamenin sorumlusu kimlerdir, ‘Poşet Cezası’ ne olacak gibi sorulara aradığımız cevaplar tüm mesaimiz almaya başladı.

Bu makalemizde satış noktaları ile meslek mensuplarının poşet beyanının verilmesi ile ilgili ‘Aracılık Sözleşmesi’ yapması halinde bu beyan nasıl, nereye verilecek, beyan verilmemesi veya boş beyan verilmesi halinde ‘Ceza’ ne olacak, bu sorulara cevap arayacağız. Önce 2872 sayılı Kanun’da makale konusu poşet beyanını ilgilendiren birkaç madde var, onları aşağıya yazalım.
İlgili mevzuat;

- Madde 12- Denetim, bilgi verme ve bildirim yükümlülüğü (Özet)

Bu kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi bakanlığa aittir. İlgililer, bakanlığın veya denetimle yetkili diğer mercilerin isteyecekleri bilgi ve belgeleri vermek, vs.... (Bu madde bakanlığın denetim esnasında veya sonrasında ilgili ve sorumluların bilgi verme ve bildirim yapma yükümlülüğünü düzenler.)

- Ek Madde 11- Geri kazanım katılım payı (Özet)

Geri kazanım katılım payları ürünün piyasaya sürüldüğü tarihi takip eden ayın onbeşine kadar bakanlığa beyan edilir ve beyanı takip eden ikinci ayın son gününe kadar Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına ödenir. Katılım payının beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin bakanlıkça tespiti halinde ‘beyan edilmeyen’ veya eksik beyan edilen katılım payının bir ay içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilir. Süresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının beyan edilmesi gereken son günden ödendiği tarihe kadar geçen süre için… faiz uygulanır.

- İdarî yaptırımların uygulanması, tahsil usûlü ve itiraz (Özet)

Madde 25- (Değişik: 26/4/2006-5491/17 md.)
Bu kanunda öngörülen idarî yaptırımların uygulanmasını gerektiren fiillerle ilgili olarak yetkili denetleme elemanlarınca bir tutanak tanzim edilir. Bu tutanak denetleme elemanlarının bağlı bulunduğu ve idarî yaptırım kararını vermeye yetkili mercie intikal ettirilir.

Cezai hükümler

- Madde 20 – İdari nitelikteki cezalar: (Özet)
İdarî nitelikteki cezalar şunlardır:
bb) (Ek:29/11/2018-7153/5 md.) Bu kanunun ek 13 üncü maddesine aykırı olarak plastik poşetleri ücretsiz verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 Türk Lirası idari para cezası verilir.
g) 12’nci maddede öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 6.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir.
z) (Ek: 29 / 11 / 2018-7153/5 md.) Bu kanunun ek 11’inci maddesine aykırı olarak geri kazanım katılım payını ödemediği tespit edilenlere katılım payı tutarının %20 fazlası idari para cezası olarak verilir.

- Madde 26 - Adlî nitelikteki cezalar

Bu kanunun 12’nci maddesinde öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüğüne aykırı olarak yanlış ve yanıltıcı bilgi verenler, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Yukarıda yazılan maddeler ışığında poşet beyanı ve cezalar (geri kazanım katılım payları beyanı)
Makale konusu bildirim ve ceza maddeleri 12.20.26, Ek:11 ve Ek:13. maddelerdir. 12. Madde Bakanlık denetim yetkilileri ile ilgili kişilerin görev ve sorumluluklarını tanımlayan maddedir. 20.25 ve 26. maddeler ise bu kanunda görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyenlerle ilgili ceza maddeleridir. Poşet beyanı ile ilgili maddeler ise Ek.11 ve Ek 13. maddelerdir. Ek.13 madde poşet ücretlerini belirleyen maddedir. Ek: 13. madde ise Geri kazanım katılım payları beyanı (poşet ücretlerinin) beyanının nasıl yapılacağını belirleyen maddedir.

Ek madde 11- Geri kazanım katılım payı açıklamaları

Bu maddede özetle beyanın nasıl, ne zaman, nereye yapılacağı ve nasıl ödeneceği yazılıdır. Katılım payı beyan edilmediği takdirde müeyyidenin ne olduğu, noksan ödendiği takdirde hangi kanuna göre ne kadar faiz alınacağını belirten açıklamalar mevcuttur. Bu maddenin en önemli cümlesi “beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının bir ay içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilir” hükmüdür.

Açıklaması beyan verilmediği veya eksik verildiği takdirde bakanlık tarafından bu durum ilgiliye ‘Tebliğ edilir’, ilgili kanuna göre gecikme zammı oranında faiz ile birlikte geri kazanım katılım payı tahsil edilir. Bunun dışında ek 11’inci maddesine aykırı olarak geri kazanım katılım payını ödemediği tespit edilenlere katılım payı tutarının %20 fazlası idari para cezası olarak verilir.
Dikkat edilirse bakanlıkça beyan edilmeyen (Boş Beyan) katılım payının da ilgiliye tebliğ edilmesi gerekmektedir.

Çeşitli mesleki kuruluşlarca açıklandığı üzere beyan vermeyenlere aylık 18 bin 37 TL yıllık 216 bin 804 TL ceza uygulanacağı ayrıca boş bile olsa beyanname verileceği bilgileri doğru değildir.
Kanunun 12. maddesi kapsamında ceza uygulanabilmesi için 25. madde de belirtildiği üzere idarî yaptırımların uygulanmasını gerektiren fiillerle ilgili olarak yetkili denetleme elemanlarınca bir tutanak tanzim edilmesi gerekir. Poşet beyanında ise idari yaptırım uygulanmasını gerektiren bir fiil yoktur, bu beyan ‘Bildirim’ de değildir, Sadece ‘parasal’ konuların tahakkuk etmesini sağlayan bir işlemdir. Yıllık 216 bin 804 TL poşet beyannamesi uygulamasına ceza yazılması hem akla, hem de ilgili kanun hükümlerine aykırıdır.

Kısaca, bu ceza bu poşete sığmaz.

Sonuç; Yukarıda yazmış olduğum makale konusu görev, sorumluluklar ve cezalar 2872 sayılı Kanun ile uyumlu olup, henüz çıkarılmayan yönetmelik hükümlerini içermemektedir, bu kanun hükümlerine aykırı olarak yönetmelik yayınlansa bile Yargı tarafından 2872 sayılı Kanun’a uygun olmayan yönetmelikte belirtilen cezalar hükümsüz olacak, yargı tarafından iptal edilecektir.