Brexit sadece İngiltere’ye mi pahalıya patlar?

Avrupa Birliği’nden ayrılıyor olmak, İngiltere’nin mevcut ekonomik dengelerini neden alt üst eder? Aynı soruyu Avrupa Birliği için sorduğumuzda yanıt, “parasal birliğin eksik ayağı olan maliye politikalarının tamamlanması aşamasında İngiltere’ye duyulan ihtiyaç” şeklinde olmaktadır. Almanya euronun en güçlü ve önemli bacağıdır. Ancak iş maliye politikalarını ortak bir payda altında toplamaya geldiğinde, çok daha geniş bir ülke grubunun desteğine duyulan ihtiyaç öne çıkar. 2008 küresel sistemik krizi tetikleyen mortgage sistemi Avrupa’da İngiltere ve İspanya’yı derinden etkilemişti. Kriz 2011 yılında Avrupa’da borç krizine dönüştüğünde, bu kez İngiltere olumlu yönde bir ayrışmayı yaşayacaktı. Büyüme ivmesi, istihdam artışı ve finansal sistemiyle sorunsuz kalacak ve parasal birliğin dışında önemli bir oyuncu olmayı sürdürecekti. Bu dönemde euro Avrupa parasal birliği sallanıyordu. Portekiz, Yunanistan, İtalya, İrlanda gibi küçük ama sistemik riskler taşıyan ülkelerden korkuluyordu. Korkulduğu gibi de oldu. Yüksek borçlu ülkeler sorunu Avrupa’yı zorladı. 

İngiltere’de durum farklıdır. Geçmiş kriz tecrübelerimiz ışığında ders almamız çok önemlidir. 2015 yılı %5.5 cari açık büyüklüğüyle 1955’den bu yana sahip olduğu en büyük açıkla karşı karşıyadır. Açığın finansmanında dış kaynağa muhtaçtır. Büyüme çarkının önünde duran engelleri dış finansman girişi olmadan aşabilmek de pek mümkün değildir. Bu risk dünya ekonomisi için öyle hafife alınabilecek türden bir risk değildir. Yeni kriz terminolojiyse İngiltere küresel ekonomisinde sistemik etkide yıkımlara neden olabilecek Lehman Brothers benzeri özellikler taşımaktadır. Nihayet Yellen son konuşmasında, “FED faiz artış kararını, Brexit oylamasından birlikten ayrılma yönünde bir karar çıkması halinde askıya alır” mealinde bir uyarı geldi. Finansal enstrümanlardan hemen güvenli liman arayışlarını artıran “altın” öne çıktı. Dolar yen paritesi de öyle. Parite birlikten ayrılma kararı sonrasında 105 seviyelerine doğru gerileyecek olursa şaşırmamak gerekir. Çünkü dolar faizi artmayacak olduğunda bir tarafta yen değer kazanacak, öbür tarafta da altın… Dünyanın faiz vermeyen sisteminin sürdürüldüğü ortamlarda altın hem güvenli liman, hem de spekülasyonların iyi bir oyuncağı olmuştur her zaman. 

İngiltere dış finansman kaynakları kuruduğunda, büyümesini finanse eden çarka kendi eliyle çomak sokmuş olur. İngiliz finansal sistemindeki kurumların disponibilite yetersizliği (Gerektiği kadar likit enstrümana sürekli olarak sahip olamaması durumudur. Bunu, “bir banka mevduatları ödeyemeyecek duruma düşebilir” şeklinde anlamak da mümkündür) sorunları su yüzüne çıkabilir. Yeni düzen İngiltere için defl asyon anlamına gelebilir. İngiltere için yeni düzenin pahalıya patlayacağı aşikar. Ya Avrupa Birliği? Avrupa Birliği için de hep dilimizde plesenk olmuş mali birliğin de tesisinin gerçekleştirilebilmesi yolunda en büyük engeldir. Özetle İngiltere Brexit oylaması gerçekten küresel ekonomi için “zurnanın tam da zırt sesini çıkardığı yerdedir” Umarız herkes iyi olan bir sonuç çıkar.