Brexit, Birleşik Krallık ve İrlanda/Kuzey İrlanda…

Brexit’ te 2019 Ekim’ine kadar yenilenecek referandumda da AB’den kopma gündeme gelirse, İngiltere/İrlanda arasındaki sıkı bağ kopacak. Adanın iki ülkesi arasına çekilen sınırla insan geçişlerine vize konulacak, mal hareketleri vergilenecek. Kuzey İrlanda, İrlanda Cumhuriyetine katılacak…

İrlanda, Birleşik Krallık içinde iki parçadan oluşuyor. Ada içerisindeki İrlanda ve adanın üstündeki Kuzey İrlanda. İrlanda 70 bin kilometrekare, 4.8 milyon nüfuslu, ihracatının içinde gıda ve balık büyük yer tutuyor. O nedenle Balıkçılık Bakanlığı var. İhracatının yüzde 90’ı Birleşik Krallığa, İngiltere ile ekonomik ilişkiler açısından yapışık ikiz görünümünde. Kuzey İrlanda ise, adanın kuzeyinde 14 bin kilometrekareye sıkışmış 1.8 milyon nüfusa sahip, İrlanda’nın da ,Kuzey İrlanda’nın nüfuslarının yüzde 95’i Katolik.

İrlanda ve Kuzey İrlanda 1740’da ve 1845’te iki büyük kıtlık yaşanmış, bunun nedeni bir tek ürünleri olan patates tohumunun kanserleşmesi. Kıtlık döneminde 1 milyon kişi hayatını kaybederken, Kenedi ailesinin de içinde yer aldığı büyük göç 1987 yılına kadar yaşanmış. Bugün, Kanadalıların yüzde 15’ini, Avustralyalıların yüzde 30’unu, Amerikalıların yüzde 10’unu İrlanda’dan göç edenler oluşturuyor.

İrlanda Cumhuriyeti’nin 16. yüzyılda Katolik olmasının ardından sıkça mezhep savaşları yaşanır. 1960-1997 yılları arasındaki mezhep savaşlarında 3 bin 500 kişi hayatını kaybetti. 1998 yılındaki “İyi Cumalar” anlaşmasıyla, bu ölümlü iç savaşa son verildi.

İrlanda özü imar alım satımına dayanan, kurumlar vergisini yüzde 10’a düşüren spekülatif bir modelle çok uluslu şirketleri ülkeye çekerek, 1995-2001 tarihleri arasında yıllık yüzde 9.8 büyüme yakaladı. Bu 2008 krizi sonrası Nasrettin Hoca’nın tencere öldü öyküsüne paralel bir sonuç yaşanmasına yol açtı. Spekülasyona dayanan mutluluk dönemi son buldu…

Brexit gündeme geldiğinde ise “All-İsland Policies, adanın tümden aynı politika kurallarına bağlı olma gerekliliği parçalandı. İrlanda son anda kendi politikasını tayin için Brexit anlaşması konusunda son anda , “back-stop” hükmünü koydu. Böylece, ortak ve yakın geçmişe dönük müktesep haklar korunmuş oldu. Doğaldır ki, Brexit anlaşması yok hükmünde sayılırsa, bu back-stop hükmü de ortadan kalkacak.

Bunun sonucunda aralarında kopmaz bir “Katolik nikahı” olan adanın iki tamamlayıcı parçası İngiltere ile İrlanda arasına sınır konulacak. Ülkeler arasında insan geçişlerine “vize” konulurken, mal hareketleri vergilenecek, ürünlere kota koyulacak.

Bunu yaşamaya iki tarafında mecali yok. İngiltere’nin AB’den aldığı 2019 Ekim’ine dek uzatma isteği sorasında durum bu. O tarihe kadar yapılacak referandumda bir kez daha “Tamam mı/ Devam mı?” sorusu sorulacak. Kopalım sonucu çıkarsa, yeni bir sorunu yaşamaya hazır olalım. Kuzey İrlanda İngiltere’den koparak İrlanda Cumhuriyetine katılacak. Bu kaçınılmaz görülüyor…