Boşanmak kolay, sonrası vahim
Huysuz gelin İngiltere ile zoraki damat AB boşandılar. 1973’ten beri evliydiler. İngiltere, AB ile evlenmek için daha 1961’de başvurduğunda kayınpeder Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, “Olmaz” dedi. “İngiltere, bir Avrupa ülkesi değildir.” İngiltere yılmadı, 1967’de tekrar başvurdu. De Gaulle bu sefer “Siz Avrupa’ya değil, Amerika’ya yakınsınız” dedi. Yine veto etti. İngiltere, kayınpederin ölümünden sonra 1973’te AB ile evlendi. AB o zamanlar çok gençti. Adı da zaten Avrupa Ekonomik Topluluğu’ydu.
İngiliz-AB evliliği daha ilk günden hırgürle geçmeye başladı. O kadar ki, ikinci yılda İngilizler “AB’den çıkalım” der oldular. Haziran 1975’teki referandumda halkın çoğunluğu “kalalım” dedi. 31 yıl sonra ise “gidelim”... Bugün, çok basit bir formülle durum şu: Londra ve büyük şehirlerle gençler kalalım dedi. Taşra ve yaşlılar gidelim dedi.
İngiliz seçmeni 1.2 milyon oy çoğunluğuyla boşanmak istedi ama bunun neye mal olacağını biliyor muydu acaba? Sorunlar listesi ciddi: Referandum kararıyla seçmenle kumar oynayan Başbakan Cameron kaybetti. Oysa 2015’te tek başına iktidara gelmişti. AB’de kalalım diyen ana muhalefet İşçi Partisi’nin lideri Corbyn de gidici. Zaten onun, oraya seçilmesi tuhaftı. Parti, “yeni kan” bir lider bulmak zorunda. Ve bu arada, ülkede yeniden seçime gidilecek.
Sorun listesinin gerisi vahim: İskoçya’da AB’de kalalımcılar % 62. Şimdi İngiltere AB’den ayrılacak diye İskoçlar da mı ayrılacak? Bunun yanıtını, yeniden bir bağımsızlık referandumuyla verecekler. İskoçya bağımsız olursa, muazzam petrol kaynağına sahip, AB ile uyumlu yeni bir ülke olur. 1603’te İngiltere’de tahta çıkacak kral kalmadığı için İskoçya’dan ithal edilen James’le “birleşen” İngiltere ve İskoçya da boşanır. Bu, “Birleşik Krallık”ın dağılması demek.
Kuzey İrlanda da %56 ile AB’de kalalım dedi. Güney İrlanda zaten AB üyesi. Bu sayede Kuzey-Güney arasında sınır yok olmuştu. Kuzeyi 50 yıl altüst eden mezhep kavgası bitmişti. Şimdi İngiltere, AB’den ayrılıyor diye Kuzey İrlanda’da da ayrılmak zorunda mı? Hayır, öyle olmayacak. İrlanda Anayasası, Kuzey bölgesini zaten İrlanda’ya ait sayıyor. Bir referandum da Kuzey İrlanda’da yapılır. Güneyle birleşme, Hatay’ın Türkiye ile birleşmesi gibi olur. 2016 zaten İrlanda’nın bağımsızlık ayaklanmasının 100’üncü yıldönümü. Bu konuda duygular, fikirler yeniden uyandı.
Bitmedi... İspanya ile 1713’ten beri anlaşmazlık konusu olan Cebelitarık var. Orada yaşayan 30 bin İngiliz’den sadece 823’ü ayrılalım dedi. Yeni durum İspanya’ya yarıyor. Dışişleri Bakanı José Manuel García-Margallo, hemen “Burayı ortaklaşa yönetmenin yolu açılıyor” deyiverdi. AB üyesi olsun-olmasın İngiltere, Cebelitarık’tan vazgeçmez. Mi acaba? Hong Kong’dan da vazgeçmez deniliyordu. Hindistan’dan da.
Referandumdan kıl payı ile de olsa “AB’de kalalım” sonucu çıkacağı bekleniyordu. Bu olmayınca, sonuç tam bir fiyasko oldu. Sadece parti içi dengeleri, bir sonraki seçimi düşünen gündelik politikacılar, bir G7 ülkesinin, dünyadaki konumundan habersiz gibi davrandılar. Şimdi İngiltere öyle bir kargaşaya düştü ki, bundan ancak “ben bu işin buraya varacağını düşünmemiştim” itirafıyla çıkabilir. Bu itirafı yapacak politikacı ortada yok. Başbakan, geleneğe uyarak hop diye istifa etti. Ülkenin “bölünmesine kadar” gidecek bir süreçe dair kararları bir sonraki başbakana bıraktı.
Sonucun açıklanmasından sonra, ikinci bir referandum için (dün sabaha kadar) 3 milyona yakın e-dilekçe Parlamento’ya sunulmuştu. Bu sayı artacak. Bir yaptırımı yok, ama halkın düşüncesini yansıtıyor. Danimarka da 1992’de AB’ye 50.7 hayır, 49.3 evet demişti. 1993’te yeniden sorulduğunda % 56.7 evet dedi.