Borsada borusu ötenler, yine fonlar ve Coniler

EKO ANALİZ / Alaattin Aktaş [email protected] Borsadaki yatırımcı profili, Türkiye'nin kronikleşmiş sorunlarına benziyor, adeta hiç değişmiyor. Yerli-yabancı ayrımında paylar zaten günü gününe izlenebiliyor, her yıl sonu için açıklanan yatırımcı profili de bu ayrımın detaylarını gözler önüne seriyor. Ve görüyoruz ki, yıldan yıla tablo neredeyse hep aynı. Borsayı fonlar ve Coniler kontrol ediyor. Yerli bireysel yatırımcı hesap sayısı açısından Borsada tam yüzde 98.98 pay alıyor, ancak bu payın karşılığında yalnızca yüzde 15.47'lik hisse senedine sahip bulunuyor. Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) verilerine göre 2007 sonu itibariyle borsada 1 milyon 41 bin hesap var. Yatırımcı sayısı ise 931 bin 433. Yatırımcı sayısı ile hesap sayısı arasındaki fark, bazı kişilerin birden fazla hesap açtırmış olmasından kaynaklanıyor. 1 milyon 41 bin hesabın, 7 bin 36'sı yabancı, 1 milyon 34 bini ise yerli yatırımcılara ait. Yabancı yatırımcıların hesap sayısındaki payı yalnızca yüzde 0.68. Ancak yabancılar, hesap sayısındaki payları yüzde 1'i bile bulmazken, borsanın yüzde 72.28'ini kontrol ediyor. Hesap sayısı açısından borsanın yüzde 99.32'sine sahip olan yerli yatırımcılar ise hisse senedi portföyünün yalnızca yüzde 27.72'sine sahip bulunuyor. Yüzde 72, üç bin hesapta Borsadaki yüzde 72.28'lik yabancı payının yüzde 72'si, yani neredeyse tamamı fonlar ve tüzel kişiler tarafından kontrol ediliyor. İMKB'de geçen yıl sonu itibariyle 1.555 tüzel kişi, toplam yüzde 39.62'lik hisse senedine sahip. 1.447 fon da, yüzde 32.42 oranında hisse senedini kontrol ediyor. Böylece, sayıları 3 bin 2 düzeyinde bulunan yabancı fonlar ve tüzel kişiler, borsadaki toplam portföyün yüzde 72.04'üne sahip bulunuyor. 10 kuruşluk hesaplar Borsada 101 bin 622 yerli bireysel yatırımcının yalnızca 10 kuruş ile 1 YTL arasında hesabı var. Bu hesaplardaki toplam tutar 22 bin lira dolayında. Bu yatırımcılar, belli ki borsada paraları olduğunu bile unutmuşlar, tabii ki 10 kuruş ile 1 YTL arasındaki paraya, para denirse... Borsadaki parası, geçen yıl sonu itibariyle 1 YTL ile 10 bin YTL arasında olan bireysel yerli yatırımcı sayısı 683 bin. Bu yatırımcıların toplam portföyü ise 902 milyon YTL. Borsadaki bireysel yerli yatırımcı sayısı 931 bin düzeyinde. Yatırımcıların en çok bulunduğu grup 683 bin kişiyle 1-10.000 YTL grubu. 10 bin-50 bin YTL grubunda 103 bin, 50 bin-100 bin YTL grubunda 23 bin, 100 bin-500 bin YTL grubunda 18 bin, 500 bin-1 milyon YTL grubunda 2 bin yatırımcı bulunuyor. Borsada her birinin hesabı 1 milyon YTL'nin üstünde olan yatırımcı sayısı ise yalnızca 1.700 düzeyinde. 1 milyon YTL'nin üstünde portföye sahip 1.700 yatırımcının elindeki hisse senetlerinin toplam tutarı 7.7 milyar YTL. Bu tutar, bireysel gerçek yatırımcıların sahip olduğu 17.5 milyar YTL'lik hisse senedinin yüzde yüzde 44'ünü oluşturuyor. Borsada 1 milyon YTL'nin üstünde hesaba sahip 36 da bireysel yabancı yatırımcı bulunuyor. Bu yatırımcıların hisse senetlerinin toplam değeri 160.5 milyon YTL düzeyinde. On yatırımcının payı yüzde 9.5 2007 sonu itibariyle borsadaki 931 bin bireysel yerli yatırımcının en çok portföye sahip ilk 10'u, toplam portföyün 1 milyar 659 milyon liralık kısmına sahip bulunuyor. Bu 10 yatırımcı, sahip oldukları bu tutarla toplamda yüzde 9.5 pay alıyor. Bir başka ifadeyle, en zengin ilk 10 yatırımcının her biri, ortalama olarak 165.9 milyon liralık hisse senedine sahip bulunuyor. En zengin ilk 10 bireysel yatırımcının elinde 1.7 milyar YTL'ye yakın hisse senedi var. En yoksul son 431 bin bireysel yatırımcının sahip olduğu hisse senedinin toplam değeri ise yalnızca 12 milyon YTL. Buna göre, en zengin ilk 10 yatırımcının her biri 165.9 milyon YTL, en zengin son 431 bin yatırımcının her biri ise yalnızca 28 YTL'lik hisse senedine sahip bulunuyor. İlk 10 yatırımcının, bireysel yatırımcı portföyünün yüzde 9.5'ini kontrol ettiğini belirttik. İlk yüz yatırımcının payı yüzde 22, ilk bin yatırımcının payı yüzde 39, ilk on bin yatırımcının payı yüzde 64 düzeyinde. İlk yüz bin, bireysel yatırımların yüzde 91'ini, ilk beş yüz bin 99.9'unu kontrol ediyor. Son 431 binin "kontrol" edebildiği pay ise yalnızca yüzde 0.01 düzeyinde bulunuyor. İllere göre dağılım Bireysel yatırımcıların hisse senedi portföy büyüklüğünde ilk üç sırayı İstanbul, İzmir ve Ankara alıyor. İstanbul'daki 304 bin yatırımcının 10 milyar, İzmir'deki 94 bin yatırımcının 1.6 milyar, Ankara'daki 111 bin yatırımcının ise 1.5 milyar YTL'lik hisse senedi var. Üç büyük ili 502 milyon YTL'lik hisse senediyle Bursa, 335 milyonla Adana, 299 milyonla Antalya, 214 milyonla Balıkesir, 206 milyonla Kocaeli, 173 milyonla Karabük, 163 milyonla da Mersin izliyor. En az hisse senedi bulunan iller ise şunlar: "Ardahan 1.4 milyon, Hakkari 1.5 milyon, Bayburt ve Muş 1.8 milyon, Şırnak 2.3 milyon, Bingöl 2.5 milyon, Tunceli 2.6 milyon, Iğdır ve Ağrı 2.7 milyon, Kilis 2.8 milyon YTL." Yatırımcı sayısına göre durum İstanbul, yatırımcı sayısına göre sahip olunan ortalama portföy büyüklüğü açısından da ilk sırada bulunuyor. İstanbul'daki yatırımcılar, ortalama 33 bin YTL'lik hisse senedine sahip. Yatırımcı başına portföy büyüklüğünde ikinci sıraya 21 bin YTL ile Kayseri oturuyor. Üçüncü sırada 20 bin YTL ile Çorum, dördüncü sırada 17 bin YTL ile Rize bulunuyor. İlk 10'u oluşturan diğer iller İzmir, Hatay, Adana, Bursa, Ankara ve Gaziantep. Yatırımcı sayısı başına en az hisse senedi düşen iller ve portföy tutarları ise şöyle: "Hakkari 3.401, Kars 3.411, Bingöl 3.846, Muş 3.956, Tunceli 4.005, Ardahan 4.130, Bitlis 4.189, Ağrı 4.199, Bayburt 4.448 ve Şırnak 4.482 YTL." Borsadaki Hesap Sayısı ve Portföy Değerinin Yerli-Yabancı Dağılımı Hesap Sayısı Pay (%) Portföy Değeri (Milyon YTL) Pay (%) Yabancı/Toplam 7.036 0,68 81.678 72,28 Fon 1.447 0,14 36.638 32,42 Tüzel kişi 1.555 0,15 44.771 39,62 Gerçek kişi 4.017 0,39 234 0,21 Diğer 17 0,00 35 0,03 Yerli/Toplam 1.033.817 99,32 31.324 27,72 Fon 217 0,02 1.193 1,06 Tüzel kişi 3.064 0,29 10.246 9,07 Gerçek kişi 1.030.273 98,98 17.482 15,47 Diğer 263 0,03 2.402 2,13 TOPLAM 1.040.853 100,00 113.001 100,00 Portföy Dilimlerine Göre Bireysel Yatırımcılar Yerli Yabancı Toplam Portföy Değeri (YTL) Yatırımcı Sayısı Portföy Değeri (YTL) Yatırımcı Sayısı Portföy Değeri (YTL) Yatırımcı Sayısı Portföy Değeri (YTL) 0,01-1 101.622 22.485 408 86 102.030 22.571 1-10.000 683.394 902.113.585 2.714 4.291.307 686.108 906.404.892 10.001-50.000 103.743 2.318.199.218 538 12.390.041 104.281 2.330.589.259 50.001-100.000 20.851 1.460.798.304 122 8.692.122 20.973 1.469.490.426 100.001-500.000 18.043 3.655.744.736 143 31.570.166 18.186 3.687.314.903 500.001-1.000.000 2.080 1.441.679.019 23 16.889.011 2.103 1.458.568.029 >1.000.001 1.700 7.703.660.427 36 160.511.632 1.736 7.864.172.059 Toplam 931.433 17.482.217.774 3.984 234.344.366 935.417 17.716.562.140 Portföy Büyüklüklerine Göre Bireysel Yatırımcılar Yerli Yatırımcılar Yabancı Yatırımcılar Yatırımcı Sayısı Portföy Değeri (Milyon YTL) Portföy Değerindeki Pay (%) Yatırımcı Sayısı Portföy Değeri (Milyon YTL) Portföy Değerindeki Pay (%) 10 1.659 9,5 10 107 45,5 100 3.864 22,1 100 192 81,9 1.000 6.844 39,1 1.000 231 98,7 10.000 11.113 63,6 3.984 234 100,0 100.000 15.954 91,3 500.000 17.470 99,9 931.433 17.482 100,0 Portföy Büyüklüğüne Göre İlk On İl Yatırımcı Portföy Sayısı Büyüklüğü (YTL) İSTANBUL 303.825 10.036.653.896 İZMİR 93.650 1.573.131.459 ANKARA 110.867 1.470.237.655 BURSA 35.656 501.996.365 ADANA 23.638 335.431.809 ANTALYA 26.550 298.864.739 BALIKESİR 20.207 213.851.835 KOCAELİ 19.181 205.981.354 KARABÜK 13.374 172.682.834 MERSİN 16.371 163.009.003 Yatırımcı Başına Portföy Büyüklüğünde İlk On İl Yatırımcı Portföy Ortalama Sayısı Büyüklüğü(YTL) Portföy(YTL) İSTANBUL 303.825 10.036.653.896 33.034 KAYSERİ 7.669 159.738.383 20.829 ÇORUM 3.470 68.142.208 19.638 RİZE 2.321 39.066.145 16.832 İZMİR 93.650 1.573.131.459 16.798 HATAY 8.476 124.071.027 14.638 ADANA 23.638 335.431.809 14.190 BURSA 35.656 501.996.365 14.079 ANKARA 110.867 1.470.237.655 13.261 GAZİANTEP 6.191 81.849.738 13.221