Borsa'daki yabancı varlığının artış nedeni, doğru hisse senedi seçi

Yabancılar Borsa’da genel artışın üstünde bir varlık artışı sağlıyorlar; ilk altı ayın verileri bunu gösteriyor. Yabancı varlığını etkileyecek unsurlar; payın artması, kurun düşmesi ve İMKB’nin çok hızlı yükselmesi. Bütün bunlar olmadığı halde yabancı payı artıyorsa, demek ki başka bir etken var; doğru, yani daha çok kazandıracak hisse senedini seçebilmek. İşte yabancı yatırımcının yaptığı da bu. İlk altı ayda İMKB endeksi yüzde 37.5 artarken, yabancıların hisse senedi varlığında yüzde 59 artış olmasının altında bu kazançlı hisse senedini seçebilme becerisi yatıyor.

Yurtdışında yerleşiklerin Türkiye’deki menkul kıymetlerinin toplamı haziran ayı sonunda 63.2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Yabancıların menkul kıymet varlıkları, geçen yıl sonunda 50.3 milyar dolardı. Söz konusu varlıklar, bu yılın şubat ayı sonunda 44.9 milyar dolara kadar inmişti.

Yurtdışında yerleşikleri, içlerinde “bıyıklı yabancı” olarak nitelenen Türk vatandaşları da olsa kısaca yabancılar diye niteleyeceğiz. Bu yatırımcıların Türkiye’deki varlıklarının yarıdan fazlasını hisse senedi portföyü oluşturuyor. Haziran sonundaki 63.2 milyar dolarlık portföyde hisse senetleri 37.1 milyar dolarlık, devlet iç borçlanma senetleri 18.7 milyar dolarlık, mevduat 6.6 milyar dolarlık, Eurobond ise 828 milyon dolarlık pay alıyor. Bir başka ifadeyle toplam portföyün yüzde 58.7’si hisse senedi, yüzde 29.5’i DİBS, yüzde 10.5’i mevduat, yüzde 1.3’ü Eurobond’dan oluşuyor

Artışın kaynağı

Yabancıların Türkiye’deki menkul kıymet varlıkları artış eğiliminde. Varlıklar, ilk altı ayda yüzde 26’ya yakın arttı. Şubat ayında inilen dip noktaya göre artış ise yüzde 41’e yaklaştı. Özellikle şubat ayına göre ortaya çıkan artıştaki en büyük etken, hisse senetleri fiyatlarındaki artış ile kur değişimi. Yabancıların Türk Lirası cinsinden olan varlıkları, dolar cinsinden ifade edilirken doğal olarak kurun düzeyi çok etki yapıyor. Geçen yıllarla yapılan kıyaslamada ortaya çıkan önemli farklılık, daha çok kur değişiminden kaynaklanıyor.

Yabancıların haziran sonunda 63.2 milyar dolar düzeyinde bulunan ve artış eğilimi içinde olduğunu belirttiğimiz menkul kıymetleri, bir yıl öncesinin çok altında. Yabancıların, geçen yılın haziran ayında 78.2 milyar dolarlık, 2007 yılının sonunda ise 106.8 milyar dolarlık varlığı bulunuyordu. Söz konusu tarihler esas alındığında, bu yılın haziran ayındaki varlık artmış değil, aksine gerilemiş durumda. Ancak, geçen yılın haziran ayı ile 2007’nin sonundaki kur çok düşüktü. Dolar, bir yıl önce haziranda 1.2237, 2007 yılının sonunda 1.1647 düzeyinde bulunuyordu. Dolayısıyla, yabancıların TL varlıklarının dolar karşılığı bu kurdan yapılan hesaplamayla doğal olarak daha fazla görünüyordu.

Fiyat etkisi

Geçen yıl hazirana ve 2007 sonuna göre ortaya çıkan artışta en büyük etken, kur kaynaklı. Bu yıl yaşanan artışın en büyük nedeni ise fiyat değişimi. Fiyat değişimi de doğal olarak en çok hisse senetlerini etkiliyor.

İMKB endeksi yılın ilk yarısında yüzde 37.5 artış gösterdi. Yabancıların portföyü ise bu dönemde dolar bazında yüzde 59 arttı.

Peki, yabancıların portföyünde, İMKB’deki genel artışın üstünde bir artış nasıl oluşmuş olabilir?

Öncelikle şunu söyleyelim; kur, yabancı varlıklarını, bu yıl için artıran bir etki yapmadı, aksine az da olsa portföyü küçülten bir etkide bulundu. Dolar, yıl sonunda 1.5123, haziran sonunda 1.5301 düzeyinde bulunuyordu. Ancak geçmiş yıllarla olan kıyaslamada kurun yadsınamaz artırıcı bir etkisi var.

Yabancıların Borsa’daki payı da artmak bir yana, verdiğimiz dört tarih itibariyle azalıyor. Aralık 2007’de yüzde 72.37 olan yabancı payı, geçen yıl haziranda yüzde 69.84’e, geçen yılın aralık ayı sonunda yüzde 67.46’ya, bu yıl haziran sonunda ise yüzde 65.81’e indi. Bir bilgi notu olarak aktaralım, yabancı payı son olarak 20 Ağustos itibariyle yüzde 66.77 düzeyinde bulunuyor.

Pay artmadığına, bu yıl için kur olumlu yönde etkide bulunmadığına, hatta portföyü azaltıcı etki yaptığına göre, yabancıların Borsa’daki payı nasıl oldu arttı? Yanıtı basit aslında; demek ki yabancılar, İMKB’deki genel artışın üstünde artış sağlayan hisse senetlerine yatırım yapma becerisi gösterdiler.

Cümleyi tersinden de kurabiliriz; yerli yatırımcıların Borsa’daki kazançları genel artış kadar dahi olmamış ki, yabancılar genel artışın üstünde bir kazanç elde edebilmişler.

Yabancı payında rekor yüzde 72

Yabancıların Borsa’daki payının son veri olarak 20 Ağustos itibariyle yüzde 66.77 düzeyinde bulunduğunu belirttik. Yine bir not olarak aktarmak istiyoruz. Yabancıların Borsa’daki paylarının en yüksek düzeye çıktığı tarih, 15 Ekim 2007. Bu tarihteki yabancı payı yüzde 72.63 ile rekor kırmıştı.

Yabancı yatırımcının payının en düşük düzeyde gerçekleştiği tarih olan 24 Mart 2009’daki pay ise yüzde 62.10’a kadar gerilemişti.

Yurtiçi yatırımcı için mevduat

Yurtiçi yerleşiklerin gözde yatırım aracı ise tahmin edileceği gibi Türk Lirası cinsi mevduat. Haziran sonunda 576 milyar lira olan toplam yatırımda TL mevduat 275.5 milyar lirayla yüzde 47.8’lik pay alıyor. İkinci sırada 135.5 milyar lirayla döviz tevdiat hesapları, üçüncü sırada ise 66.6 milyar lirayla Türk Lirası cinsinden devlet iç borçlanma senetleri bulunuyor.

Döviz, ülkenin ekonomik krize girdiği dönemler hariç, neredeyse hiç artış göstermiyor, en azından enflasyonun üstünde reel bir artış ortaya çıkmıyor. Kriz dönemlerindeki artış da, aynı dönemlerde diğer yatırım araçlarında kaydedilen artışı geride bırakabilecek bir düzeye ulaşmıyor. Ancak buna rağmen Türk halkı, tasarrufunun neredeyse dörtte birini döviz olarak tutmayı sürdürüyor. Üstelik bu rakamlar, kayıt altındaki, yani bankacılık sistemindeki rakamları gösteriyor, yastık altı diye nitelenen tasarrufların düzeyi ise bilinmiyor.