Borsa, yüksek enflasyon ortamını sevmiyor!
Son 20 yıla bakıldığında enflasyonun tek hane olduğu yıllarda Borsa İstanbul’un çok daha iyi bir performans sergilediği görülüyor. Borsada getiriler son iki yılda enflasyonun altında kalsa, hisse bazında farklı gelişmeler olsa da BIST 100 Endeksi’ndeki 20 yıllık artış enflasyonu ikiye katlamış durumda.
Toplumun tüm kesimlerinin ortak problemi yüksek enflasyon. 2020 yılında yüzde 14.6 seviyesinde olan enflasyon rakamları yıl 2022’ye geldiğinde yüzde 85’e dayandı. Sokakta vatandaşın ürün sepetindeki fiyat artışları daha yüksek olunca hissedilen enflasyon nedeniyle tepkiler bir o kadar arttı. Yeni ekonomi yönetimi de göreve geldikten sonra odağına enflasyonla mücadeleyi aldı.
Politika faizinde hızla artışlara gidilirken, bu süreçte Merkez Bankası hem döviz rezervini yükseltti hem de kurlarda olası yukarı yönlü bir hareketin enflasyonla mücadeleyi sekteye uğratmaması için etkin bir strateji uyguladı. Gelinen noktada henüz enflasyonda hissedilen oranda bir gerileme olmasa da hane halkı dışındaki piyasa aktörlerinin ileriye dönük enflasyon beklentilerinde iyileşme yaşandı.
Mevduatın cazibesi arttı
Mart ayından bu yana 1 haftalık repo faizi olan politika faizi yüzde 50 seviyesinde tutuluyor. Piyasalarda Merkez Bankası’nın 26 Aralık’ta yapacağı yılın son Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında faiz indirimine gidebileceğini düşünenlerin sayısı oldukça fazla.
Bir kesim ise faiz indirimlerinin yeni yılın ilk ayında başlayacağı görüşünde. Peş peşe yapılan faiz artırımlarının ardından Türk Lirası mevduat faizlerindeki yükselişe bağlı olarak cazip hale gelen getiriler tasarruf sahiplerinin ilgisini bu cepheye yöneltti. Yine portföylerini sabit getirili enstrümanlara ayıran para piyasası fonları da çok yüksek oranda yatırımcı talebi ile karşılaştı.
2022 yılının farkı ‘faiz’ istisnası
Aylık yüzde 4-5 gibi risksiz bir alternatif ürünün olduğu ortamda hisse senetleri arka plana itildi. Oysa enflasyonun zirve yaptığı 2022 yılında BIST 100 Endeksi yılı yüzde 200’e yaklaşan bir yükselişle tamamlamıştı. O dönem yapılan bazı yorumlarda borsanın ‘enflasyon’ nedeniyle yükseldiği ifade edilmişti. Ancak söz konusu dönemde düşük faiz politikasının uygulanmış olması getiri arayışındaki tasarruf sahiplerini borsaya yöneltmiş ve bu kesim BIST 100’de görülen hızlı performansta önemli paya sahip olmuştu.
Biraz önce belirttiğim gibi düşük faiz ortamında oyun dışı kalan TL mevduatın yeniden oyuna dahil olması yatırım tercihlerinde önemli değişiklikler yarattı. Bir de ‘rasyonel’ politikaları tercih eden ekonomi yönetiminin göreve başlamasıyla gelen yabancı yatırımcı geri gidince borsada getiriler enflasyonun altında kaldı.
Enflasyon düşük borsa yüksek
Borsa ile enflasyon arasında geçmiş yıllardaki ilişkiye bakıldığında aslında hisse senetlerinin düşük enflasyon ortamında çok daha iyi bir performans gösterdiği görülüyor. Yılbaşından bu yana BIST 100 Endeksi yüzde 35 civarı artarken 11 aylık enflasyon yüzde 47 oldu.
Benzer tablo geçen yıl da yaşandı. Yıllık enflasyon yüzde 64.77 olurken BIST 100 Endeksi’ndeki artış yüzde 35.60 olarak gerçekleşti. 2021 yılındaki rakamlar yine benzer bir tabloya işaret ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son 20 yılda açıkladığı enflasyon rakamlarının tek hane olarak gerçekleştiği yıllarda Borsa İstanbul’un çok daha iyi bir performansa imza attığı dikkat çekiyor. Başka bir ifadeyle enflasyonun tek haneli olduğu yıllarında büyük bölümünde Borsa İstanbul, enflasyonu yenmeyi başardı.
Borsa, enflasyonu ikiye katladı
Örneğin enflasyonun yüzde 7.72 olduğu 2005 yılında BIST 100 Endeksi yüzde 59.26, enflasyonun yüzde 8.39 olduğu 2007 yılında BIST 100 Endeksi yüzde 41.98, enflasyonun yüzde 6.53 olduğu 2009 yılında BIST 100 Endeksi yüzde 96.64 arttı. 2010, 2012, 2014 yıllarında da yine tek hane enflasyon rakamları açıklanırken borsa yatırımcısının yüzünü güldürmeyi başardı.
Son yıllarda borsanın performansı enflasyon rakamlarının altında kalsa da uzun vadede hisse senetlerinin getirilerinin enflasyonun üzerinde olduğu söylenebilir. TÜİK’in açıkladığı Tüketici Fiyatları Endeksi 2023 yılı bazlı. Yani endeks 2023 yılından başlıyor. O yıldan bu yana enflasyonda yaşanan artış yüzde 2 bin 557 seviyesinde. Aynı dönemde BIST 100 Endeksi’nde yaşanan yükseliş yüzde 5 bin 322. Yani son 20 yılda BIST 100 Endeksi, enflasyondaki artışın iki katı üzerinde bir yükseliş gerçekleştirdi. Hisse bazlı hareketlere bakıldığında çok daha farklı sonuçlar ortaya çıkabilir.
