Borsa İstanbul’da ‘kripto’ taktikleri

Son günlerde en çok gündeme gelen konuların başında Borsa İstanbul’a gelen yeni yatırımcılar ve halka arz. Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun (MKK) son açıkladığı rakamlara göre, hisse senedi piyasasında bakiyeli yatırımcı sayısı 7 milyon 140 bine ulaştı.

Son 1 ayda 2 milyon, son 1 yılda ise 4.5 milyon ‘yeni’ kişi hisse senedine yatırım yaptı. Peki bu kadar kişi neden borsaya hücum etti? Bu sorunun tek bir yanıtı yok. Ancak ekonomide son yıllarda yaşanan yüksek enflasyonist ortam nedenlerden biri.

En fazla ilgi gençlerden

 Mevduat gibi sabit getirili enstrümanların enflasyonun altında bir gelir vadetmesi, birikimi olanları alternatif arayışına itiyor ve bu kesim için hisse senedi seçeneği öne çıkıyor. Ancak borsaya katılan yeni yatırımcıların yaş ortalamasına bakıldığında bu kesimin büyük tutarda birikime sahip olmaları pek mantıklı gelmiyor. MKK verilerine bakıldığında son 2 yılda en hızlı hisse senedi yatırımına yönelen yaş grubu 30 yaşın altında. Oransal olarak her ne kadar 0-14 yaş grubuna katılım en yüksek seviyede olsa da kişi sayısı olarak en fazla katılım 614 bin ile 25-29 yaş grubuna ait.

Portföy büyüklüğü düşük

 Bu noktada 18 yaş altı ile ilgili şu bilgiyi verelim… Ebeveynler çocukları adına hisse senedi hesabı açıp, onların adına birikim yapabiliyorlar. Son 2 yılda bu amaçla 38 bine yakın hesap açılmış durumda. 15-30 yaş arasında olup son 2 senede hisse senedi yatırımına bağlayanların sayısı 1.2 milyon.

Borsadaki bakiye dağılımı aslında bize yeni katılanlar ile ilgili bir ipucu veriyor. Hisse senedi hesabı olan yatırımcıların yarısının portföy büyüklüğü 10 bin liranın, 4.2 milyon kişinin portföy büyüklüğü ise 50 bin liranın altında. Borsaya artan ilginin bir diğer nedeni ise kripto para piyasalarında son yıllarda yaşanan hayalkırıklığı… Yeni katılımcıların büyük bölümünün yatırım tercihi ve kararları kripto tarzı hareketleri anımsatıyor. Kripto paralarda boğa sezonunun yaşandığı dönemlerde yerli yatırımcıların ön satışlara ilgisi tavan yapmıştı.

Çevrenizde siz de denk gelmişsinizdir, ‘şu coinin ön satışı yapılacak’ cümlelerine. Ön satışı yapılan kripto paraların işlem görmeye başladığı günden itibaren yüksek prim yapması bu ilginin ana nedeniydi. Ön satışlarda kişi başı ortalama 100-500 dolar aralığında sınırlamalar mevcut. Hatta ön satışlara gösterilen yoğun ilgi nedeniyle bazı platformlar, bu satışları kura ile belirlediği ‘şanslı’ kişilere yapıyordu.

Kripto kültürünü taşıdılar

 Kriptolarla ilgili bu bilgi size yabancı gelmedi değil mi? Borsada halka arz edilen hisselerin işlem görmeye başladığı günden itibaren ‘tavan tavan’ gitmesi, halka arzlarda katılımcılara eşit miktarda dağıtım yapılması nedeniyle kişilerin yakın çevreleri adına hesap açıp daha fazla hisse almak istemeleri aynı kriptolardaki ön satışlara benziyor. Dolayısıyla kripto paralarda oluşan kültür bir anlamda Borsa İstanbul’a ihraç edilmişe benziyor. Türkiye’de 8 milyon civarı kripto yatırımcısı olduğunu açıklayan WOOTR’un yaptığı araştırmaya göre bu kişilerin yarıdan fazlası hisseye ilgisi artan 18-35 yaş gurubunda.

Kısa vadede ‘vur-kaç’ mantığı!

Sermaye piyasalarının tabana yayılması için yatırım sayısının artması yıllardır özlenen bir tablo aslında. Ancak yeni gelen yatırımcıların düşük olan finansal okuryazarlığı dikkat edilmesi gereken bir başka konu. Çünkü kriptoda olduğu gibi halka arzlar için borsaya gelen kesimin büyük bölümü kısa vadede ‘vur-kaç’ mantığına sahip. Halka arzlarda getirilerin azalması bu kesimin hızlıca borsadan uzaklaşmasına neden olabilir. Borsayla tanışan bu kesimin elde ettikleri geliri uzun vadeye yönlendirebilmelerini sağlayacak eğitimlerin artırılması kritik bir öneme sahip.