Borçla kurduğu BYD’yi dünyanın en büyüğü yaptı

19’uncu yüzyılda dünya hakimi Britanya İmpa­ratorluğu, ucuz ve kali­tesiz ürünlerden kendini korumak için Almanların üretimine ‘Made in’ ifadesini koydurdu. Bir anlam­da Almanya’yı küçümseyen ‘Made in Germany’ yazısı, aslında Lond­ra’ya daha pahalıya mal olmuştu. Aradan geçen iki asrın sonunda Almanya, dünyanın ‘mühendislik’ merkezi haline geldi. İngiltere ise elindeki markaları Rus, Hintli ve­ya Çinli yatırımcılara satmamak için direniyor. Çinli bilge Konfüç­yüs’ün “Ne kadar yavaş ilerlersen ilerle, pes etmediğin sürece hâlâ kazanmaktasın” sözü, biraz da Al­manya’nın İngiltere’ye verdiği 200 yıllık bir yanıtı özetliyor aslında. Dünya hızlı değişirken, tepkilerini de hızlı veriyor artık. Küçümseme­ler veya verilen yanıtlar için asır­lar beklemeye gerek yok. Birkaç yıl içinde rakip olarak görmediğiniz, dalga geçtiğiniz, hatta kahkahalar­la güldüğünüz markaların size na­sıl ders verdiğini, hatta nasıl ‘sol­ladığını’ ağır çekim halinde izleye­bilirsiniz.

Hazır yazıya Çinli Konfüç­yüs’ten girmişken, hemşerisi Çin­li BYD’nin öyküsü de kibir ve ego­ya verilen bir yanıttı. 2021 yılında dünyaca ünlü haber kanalı Bloom­berg TV’de programa katılan Tes­la’nın patronu Elon Musk’a, Çin­li BYD sorulduğunda yanıtı; koca­man bir kahkaha ve “Arabalarını gördünüz mü? Çok komikler. On­ları rakip olarak bile görmüyorum” oldu. Ağır bir dalga geçmeydi bu. Aradan geçen 12 yılın ardından Musk, bu kez dalga geçtiği BYD’nin inanılmaz başarısını engelleme­ye çalışıyordu “Önlem alınmazsa Çinli elektrikli otomobil üreticileri hepimizi yok edecek” sözüyle…

Kaybetmek bazen kazanmaktır…

Peki, Çinli BYD nasıl doğdu? Na­sıl ABD’li bir devi birkaç yıl içinde geride bıraktı? BYD’nin yaşattıkla­rı, bir kaybın, zaferle sonuçlanma­sıydı özetle…

Gelin bu kısa ama güçlü öyküye dönelim isterseniz.

Çin’in doğu kesiminde bulu­nan Anhui’de fakir bir çiftlik evin­de sekiz kardeşli bir evde 8 Nisan 1966’da doğan Wang Chuanfu, ön­ce babasını kısa bir süre sonra da annesini kaybetti. Küçük yaşta ye­tim kalan Wang Chuanfu, işe gi­rerek kardeşlerine destek olmak istese de ağabeyinin baskısıyla üniversiteyi çok zor şartlarda biti­riyor. Hayalini iletişim teknoloji­sine odaklayan Chuanfu’nun pua­nı, sadece kimya mühendisliğine yetiyordu. Bu kayıp, hayatının en büyük kazancıydı aslında. Eğiti­mini Central South University’de tamamlayan, sonrasında da Pekin Demir Dışı Metal Genel Araştır­ma Enstitüsü'nden (günümüzde GRINM Group) yüksek lisans de­recesini alan Chuanfu, burada ilk kez batarya ile tanıştı.

O sıralar Çin Devlet Başkanı Deng Xiaoping’in başlattığı açılım döneminde; özel ekonomik bölge seçilen Shenzhen’deki BAK Bat­tery Co. adlı şirketin yöneticiliği­ni, Chuanfu üstlenmişti. Kısa bir süre sonra ortaklar arasında anlaş­mazlık, BAK Battery’nin sonu oldu ve battı. Wang Chuanfu, o sıralar­da cep telefonlarında fırsatı yakın­dan takip ediyordu. Değişimi hızla gördü ve zengin kuzeninden aldı­ğı 250 bin Yuan (Bugün 30 bin do­lar) borçla kendi şirketini kurma­ya karar verdi. Şirketine öncelikle bir isim lazımdı. Kurulduğu yeri; Yadi Yolu’nu kullanarak ‘Yadi Ele­ctronics’ adını verdi önce. Bir süre sonra arama motorlarını, fuarları düşünerek önceliğin etkin olaca­ğına karar verdi. Alfabetik olarak B harfine takıldı ve şirketin adını ‘Biyadi’ye çevirdi. Herhangi bir an­lamı yoktu Biyadi’nin. Sonrasında ise BYD olarak geliştirdi ve “Build Your Dreams” ile özleştirdi. Yani “Hayallerini İnşa Et.”

Chuanfu’nunhayal gibi yolcu­luğu işte bu sırada başlıyordu. Lit­yum iyon pilde güç olmaya odak­lanan Chuanfu; Nokia, Motorola, Samsung gibi cep telefonu üretici­lerinin tedarikçisi oldu. Hızla artan başarısı, BYD’yi, kısa sürede Çin’in bu alandaki en büyük üç oyuncu­sundan biri haline getirdi. Bu kez hedefinde Apple vardı. iPad’e ba­tarya üretmeyi başaran BYD, hal­ka arza imza atarak dünyanın ikin­ci büyük pil üreticisi unvanını al­dı. Cep telefonundaki düşük kâr, Wang Chuanfu’nun yolunu otomo­tive yöneltti. Yeni bir fabrika kur­maktansa, var olanı almayı seçti. Ocak 2003'te devlete ait savun­ma şirketi Norinco'dan küçük bir otomotiv üretim şirketi olan Xi'an Qinchuan Automobile'i satın al­dı. İlk aracını da işte bu tesislerde 2005 yılında tamamladı. İlk araç­lar benzinli, düşük fiyatlı ekono­mik otomobillerdi. Bir pazar yarat­maktı amaç. 2008 yılında ise hibrit araç BYD F3 MY ve ardından akülü aracıyla elektrikli işine adım attı. Ancak pazar büyüyecek gibi görün­müyordu o sıralar. Tam o sıralarda bir arkadaşı batarya delisi Chuan­fu’nun imdadına yetişti.

Buffett’ın cazibeli dokunuşu

Ailesi Mao’nun Kültür Devri­mi sırasında zorla çalışma kamp­larına götürülen ve 1989’daki Tia­nanmen Meydanı olaylarında öğ­renci protestolarının lideri olan Li Lu; bir süre sonra ABD’ye ka­çan, 2000’li yıllarda önemli bir fon yöneticisiydi. Li Lu, dünyanın en önemli yatırımcılarından Warren Buffett’ın şirketi Berkshire Hat­haway’ın Başkan Yardımcısı Char­lie Munger ile tanıştırdı. ABD’li dev fon, BYD’nin yüzde 9.9’luk his­sesine ortak oldu ve 230 milyon dolarla önemli bir yatırımcı hali­ne geldi. Buffett cazibesi konmuş­tu bir kere. Kırılma noktası olmuş­tu Çinli marka için. BYD’nin gele­ceğini ilk keşfeden küresel oyuncu Buffett’ın el uzattığı BYD, 2020 ön­cesinde birkaç yüz bin araçlık üre­timiyle sessiz ama dingin bir bü­yüme kaydetti. Asıl patlamayı ise 2023 yılında yaşadı ve 3 milyondan fazla elektrikli araç satışıyla Tes­la’yı tahtından etti.

20 kişiyle başladı, 1 milyona yaklaştı

Yaklaşık 30 yıl önce 20 kişiyle ve birkaç bin dolarla başlayan BYD’nin öyküsü, şimdilerde milyarlarca dolarlık bir imparatorluğa dönüşmüş durumda. 960 bin çalışan nüfusuyla sadece dev markaları değil, birçok ülkeyi geride bırakan BYD, geçen yıl 4.3 milyon araç üretimiyle, kendisini küçümseyen Elon Musk’ın sahibi olduğu Tesla’yı deyim yerindeyse ezip geçti. BYD, 108 milyar dolarlık ciroyla büyümeye devam ediyor. Elon Musk, üniversite tercihini İletişim Teknolojileri Bölümü’nü kazanamadığı için Kimya Mühendisliği’yle yapmak zorunda kalan Chuanfu’nun destansı yükselişini izliyor. Chuanfu ise BYD’ye yüklediği ‘Build Your Dreams’ yani “Hayallerini İnşa Etmekle” uğraşıyor. İşin en ilginç yani, Chuanfu ile ona Buffett’ın dokunuşunu sağlayan Li Lu’nun aynı hafta doğması. BYD’nin Kurucusu Wang Chuanfu, 8 Nisan’da, onu küresel yolculuğa çıkaran arkadaşı Li Lu ise 6 Nisan’da 59 yaşına girdi.

Napolyon 3 asır önce uyarmıştı

Asya’nın yükselen yıldızı Çin, Kaplumbağa Stratejisi adı verilen büyümeyi tercih ediyor. Binlerce yıl önce temelini attığı eğitim sistemi, kamu çalışan stratejisi, üretim gücünü ve en önemlisi eğitim mantığından ödün vermedi. Üç asır önce Napolyon Bonapart’ın sözü olan “Bırakın Çin uyusun, Çin uyanınca yer yerinden oynar” sözünü kitaplaştıran Fransa’nın eski Eğitim Bakanı Alain Peyrefitte’ın anlatmak istediği de işte buydu. Konfüçyüs’ün “Ne kadar yavaş ilerlersen ilerle, pes etmediğin sürece hâlâ kazanmaktasın” demesi boşuna değil.