Borç dinamikleri açısından şanslı dönemdeyiz
Türkiye, 2001'den itibaren, hızlı gayrisafi milli hasıla büyümesi, gayrisafi milli hasıladaki istatistiksel büyümeler ve kamu maliyesindeki düzelme sebebiyle borç/GSYİH oranında büyük düşüşler gerçekleştirdi. Kriz döneminde kamu maliyesi kötüleşmesine rağmen Avrupa ve ABD ülkelerinden çok daha az yara aldık. Bu da kamu maliyesinin başarısıydı. Sonuçta, Bugünkü not artışlarının temelindeki en önemli faktörlerden birisi bu oldu. Sonuçta, borç/GSYİH oranları açısından Avrupa ortalamalarına göre çok iyi bir durumdayız.
Grafikte görüldüğü gibi, kriz sırasında borç oranı yüzde 8 civarında yükseldi. Ancak geçen yılın sonundan itibaren tekrar düşmeye başladı. Bu trend iki sebepten devam edebilir. Türkiye'nin orta vadeli makro dengeleri açısından bu şansı iyi değerlendirmemiz gerekiyor.
Kamu borçlarının GSYİH'ya oranının seyri ve buna etki eden faktörler "borç dinamikleri" olarak adlandırılıyor. Borçların GSYİH'ya oranının zaman içindeki seyrini cebirsel olarak yazarsdanız ortaya iki önemli faktör çıkıyor. Birincisi reel faiz-reel büyüme farkı. Yani, kamu borçlarının ortalama reel faiziyle GSYİH'nın reel büyüme oranı arasındaki fark. Bu fark ne kadar büyükse borç/GSYİH oranınız gelecek dönemde o kadar büyük oluyor.
İkinci faktör faiz dışı fazla. O dönemde ne kadar faiz dışı fazla verirseniz (yani ne kadar kemer sıkarsanız), bu net gelirle borç servisini karşılayacağınız için gelecek dönem sonundaki borç/GSYİH oranınız o kadar düşüyor.
Bu basit aritmetikten hareketle gelecek dönemde borç dinamikleri açısından şanslı bir dönem yaşayacağımız ortaya çıkıyor. Aşağıda göreceğiniz gibi, reel faiz-reel büyüme farkı, reel faizlerin düşmesi ve büyümenin de iyi seyretmesi sebebiyle bu seneden itibaren tekrar negatife döndü. Önümüzdeki dönemde kamu borçlanmasının reel maliyeti düşük kalacak. Eğer büyüme de hızlı devam ederse 2011 de faiz-büyüme farkı borç oranına olumlu yönde katkı yapacak. Eğer faiz dışı fazla fiiliyatta pozitif olursa bu da oranı düşürecek. Bu da gelecek için Türkiye'ye iyi bir cephane sağlayacak.