Bolu yandı İstanbul yanarsa...

Büyük İstanbul Depremi mevzubahis ol­duğunda herkesin ödü kopuyor, “Büyük İstanbul Yangını” kimsenin ilgi alanında de­ğil. 1660’daki İstanbul “harık-i kebir” yangı­nında 280 bin ev yandı, binlerce insan haya­tını kaybetti şehrin üçte ikisi yok oldu.

İstan­bul yanarsa, tarımdan teknolojiye, finanstan yapay zekâya Türkiye yanar. Her anlamda risk oranı bu kadar yüksek bir şehre ülkenin tüm finans kuruluşları /beyin takımı taşınır hem de aynı bölgeye konuşlandırılır mı? İs­tanbul’un hatta Türkiye’nin yangın risk hari­tası var mı? Daha dün, modern dünyanın kon­for ve teknoloji unsurlarıyla örülü Kartalka­ya’daki otel 10 kişiye ölüm getirdi.

Türk Silahlı Kuvvetlerinde Doğal Felaketlerle Mücadele Kuvvetleri kurulmalı

Deva Parti İstanbul Milletvekili Evrim Rız­vanoğlu, “sigorta sektörü iklim krizine bağ­lı artan afet risklerinin maliyetini yönetebil­me kapasitesine sahip mi,” sorusunu sorarak yangınlara karşı şehirlerin kırılganlığını gün­deme taşıdı. Rızvanoğlu, “İklim krizi ve artan doğal afet risklerine karşı Türk Silahlı Kuv­vetleri bünyesinde yeni bir birim kurulmalı” çağrısında bulundu.

Her sınıfa bir inek, okulda çiftlik

Uzmanlara göre, çocuklar gıdaların büyü­me süreçlerini gördüklerinde israf azalıyor. Her okula bir çiftlik kurulamasa da dijital çiftlikler kurarak, çocukların gün gün buza­ğıların büyümesini, bitkilerin olgunlaşması­nı/meyve vermesini, yağmur gibi çeşitli do­ğa olaylarını görmeleri sağlanabilir. Tarım ve Orman Bakanlığı “Okulda Çiftlik” projesi­nin amacı çocuklara tarımı öğretmek, besin­leri tanıtmak genel anlamda gezegenin canlı­lık unsurlarını deneyimletmek. Eğitim Yayın Dairesi Başkanı Bülent Çolakoğlu’na göre; “bahçedeki bitkilerin susuzluktan nasıl ku­ruduğunu görmeleri çocukların doğaya karşı daha duyarlı olmalarını sağlıyor.”

Yemeklere iklim vergisi

Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitü­sü tarafından yapılan bir çalışmaya göre, kar­bon ayak izi yüksek yemeklere iklim vergi­si uygulanarak yılda 8,2 milyar dolarlık bir fon yaratılabilir, et/süt tüketimi azaltılabilir. Almanya’da 60 bin hanenin gelir ve tüketim kalıpları incelenerek, değişen fiyatlara göre hanelerin satın alma davranışlarına bakıldı.

Yapay zekâ kullanarak et ve süt ürünlerinin fiyatlarına iklim vergisi eklendi. Fiyatlar art­tığında tüketiciler fiyatı daha uygun olan seb­zelere yöneldi. Sığır et tüketiminde yüzde 47 azalma olacağı ortaya çıktı. Elde edilen bütçe düşük gelirli ailelerin beslenmesine harcan­dığında toplumun gelişmişlik düzeyinin arta­cağı ortaya çıktı. Danimarka 2030’da gıdala­ra “karbon vergisi” uygulayan ilk ülke olacak.

Genç ağaçlar kuraklığa daha dayanıklı

Journal Of Botany’de yayımlanan bir ma­kaleye göre, İsviçre ormanlarında yapılan bir deneyde, gençken bol suyla beslenen yaş­lı ağaçların kuraklığa daha dayanıksız olduğu, kuraklık zamanında filizlenen aynı tür ağaç­ların kuraklığa daha dayanıklı olduğu ortaya çıktı. Türkçe meali “öldürmeyen acı güçlen­dirir.”

Pfynwald ormanında yapılan deneyde, asırlık ağaçlara bir süre normalin iki katı su verildi, 10 yıl sonra su miktarı yarıya düşürül­dü, ağaçların hayatta kalma mücadeleleri göz­lemlendi. Ağaçların yapraklarında su hafıza­sı olduğu ortaya çıktı. Kıtlık zamanını gören atalarımızın hayata karşı daha dayanıklı ol­ması, bitkilerin/hayvanların ve insanlığın de­ğişen hayata uyum yeteneği tesadüf değilmiş.

Tarımsal havadisler

Kopenhag Üniversitesi bilim insanları, klor ve ışık kullanılarak ahırlardaki metan gazının yüzde 90’ını yok eden, cihaz üretti.

-MÜSİAD gıda, Tarım ve Hayvancılık Sek­tör Kurulu Başkanı Cemal Özen, “Tarım Ya­tırım Ajansı” ve her şehre bir “Tarım İnovas­yon Merkezi” kurulmalı, atıl köy okullarında tarımsal eğitim verilmeli” dedi.

-ABD mısır ihracatı yüksek arz, Brezil­ya’nın zayıf hasadı, Meksika’daki kuraklık nedeniyle son yılların en yüksek seviyesini yaşıyor. ABD’nin yıl boyunca 62,2 milyon ton mısır ihracatı yapması öngörülüyor. Çin’in “kendi kendine yeterliğe dönük gıda güvenli­ği yasasından” sonra Brezilya’dan aldığı mısır miktarı düştü.

-Dünyanın en büyük kooperatiflerinden CHS, tahıl fiyatlarındaki düşüşten kaynaklı azalan karlılıkla mücadele için, nakliye kapa­sitesini artıracak yatırımlar yapacağını açık­ladı. CHS’nin 2023 kazancı 522 milyon dolar­dan 244 milyon dolara düştü.

Ezcümle, tarım gıda ekosistemi her gün yeni bir zorluğa/umuda gebe. Bilimle maya­landıkça ülkelerin gıda kırılganlığı azalırken çiftçilerin geliri artıyor. Yeter ki çözüm için doğru yere bakılsın.