Bölgesel teşvik, istihdamdaki dengesizliğe çare olamadı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) geçen hafta yayınladığı bölgesel istihdam verileri, 2009 yılından bu yana uygulanan bölgesel-sektörel teşvik sisteminin 5 yıllık karnesi niteliğinde. Bölgesel istihdam verilerini, 2009-2012 döneminde uygulanan 4 bölgeli teşvik sistemine göre değerlendirdiğimizde, karnenin pek parlak olmadığı görülüyor. Yeni teşvik sisteminin, 5 yıllık uygulamasının, istihdamdaki bölgesel dengesizlikleri azaltma alanında arzulanan sonuçları yaratamadığı ve bu açıdan başarısız olduğu ortaya çıkıyor.
2008 ve 2013 yılı istihdam ve işsizlik verilerini 4 teşvik bölgesine göre karşılaştırdığımızda ortaya çıkan karne şöyle:
• En yoksul bölgelerin istihdamdaki payı, artmak bir yana geriledi. En gelişmiş illeri kapsayan 1. Bölge’nin istihdamdaki payı, 5 yılda 1.13 puan artarak 2013’te yüzde 44.1’e çıktı. Buna karşın en yoksul illerden oluşan 4. Bölge’nin istihdamdaki payı yüzde 16.6’dan yüzde 16’ya geriledi.
• 2008-2013 arasında 1. Bölge’de istihdam yüzde 23.6 artarken, 4. Bölge’deki artış yüzde 16.5’te kaldı.
• İşsiz sayısı ise 1. Bölge’de yüzde 18.7 artarken, 4. Bölge’de yüzde 25.9 arttı.
• 1. Bölge’deki istihdam, nüfustan çok hızlı artarken, 4. Bölge’de istihdam artışı, nüfus artışına yakın bir düzeyde kaldı. 1. Bölge’de çalışma çağındaki nüfusun 5 yıllık artış hızı, yüzde 9.7 oldu. İstihdam artış hızı ise yüzde 23.6 ile nüfus artış hızının 2.4 katını aştı. Buna karşın 4 Bölge’de nüfus yüzde 13.4 artarken, istihdam ancak yüzde 16.5 artabildi.
• 5 yıl öncesine göre işsizlik oranı, 1. Bölge’de 0.4 puan gerileyerek yüzde 11.2’den yüzde 10.8’e indi. Buna karşın 4. Bölge’de işsizlik oranı azalmak bir yana 0.7 puan artarak yüzde 10’den yüzde 10’7’ye çıktı.
• Bu dönemde işgücüne katılım oranı, 5 yılda 1. Bölge’de 5.7 puan artarken, 4. Bölge’deki artış sadece 1.6 puan oldu.
• İş de aramadan evde oturanların toplam nüfusa oranı, 1. Bölge’de 2.1 puan gerilerken 4. Bölge’de 10.1 puan birden arttı.
• İstihdamda en önemli gösterge olan çalışanların nüfusa oranında da durum aynı. 1. Bölge’de istihdam oranı, 5 yılda 5.3 puan yükselerek yüzde 46.9’a çıkarken, 4. Bölge’de sadece 1.1 puanlık bir artışla yüzde 41.3 oldu.
• İstihdamdaki bölgesel eşitsizlik kadınlar cephesinde daha da fazla arttı. 5 yıllık dönemde 1. Bölge’de çalışma çağındaki kadın nüfus artış hızı yüzde 10 olurken, istihdam artış hızı yüzde 47.2 ile nüfusun 4.7 katına ulaştı. Buna karşın 4. Bölge’de çalışma çağındaki kadın nüfusu yüzde 12.2 artarken, çalışanların sayısı ancak yüzde 21.9 arttı.
• Kadınlar arasında işgücüne katılma oranı 1. Bölge’de 8.4 puan artarak yüzde 32.1’e çıkarken, 4. Bölge’de sadece 2.4 puan artarak yüzde 25.9 oldu.
• Kadınlar arasındaki istihdama katılma oranı 1. Bölge’de 6.9 puan artarken, 4. Bölge’deki artış 1.9 puanda kaldı.
• Aralarında Manisa ve Kayseri gibi oldukça gelişmiş iller de yer almasına karşın esas olarak ikinci derecede yoksul illerden oluşan 3. Bölge’nin durumu da çok farklı değil. İşsizlik oranı ve işsiz sayısında en yüksek düşüş 3. Bölge’de gerçekleşmiş gözüküyor. Ancak bu durum, bölgenin dışarıya göç vermesinden kaynaklanan yanıltıcı bir görüntü. 3. Bölge’deki istihdam artışı da yüzde 16.9 ile 4. Bölge’yle hemen hemen aynı düzeyde.
