Bölgesel enflasyonda tekel ve KOBİ farkı
Türkiye İstatistik Enstitüsü’nün (TÜİK) Tüketici Fiyattları Endeksi (TÜFE) bölgesel verilerine göre bölgeler arasında enflasyonun en farklı olduğu alan sağlık.
Diyarbakır ve Şanlıurfa bölgesinde sağlıkta yıllık enflasyon sadece 1.28 oldu. Buna karşın Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinden oluşan bölgede sağlık enflasyonu yüzde 16.63’ü buldu. İki grup ilin sağlık enflasyonları arasındaki fark 15.35 puanı buluyor. Buna göre Erzurum, Erzincan ve Bayburt’ta sağlık enflasyonu, Diyarbakır ile Şanlıurfa’nın 13 katını buluyor.
Bölgesel enflasyon düzeyleri arasında uçurumun en büyük olduğu alan ise sağlık harcamalarının bir alt kalemi olan yataklı sağlık hizmetlerinde. Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde yataklı tedavi hizmeti fiyatları, yüzde 80.9 gibi astronomik bir artış göstermiş. Bu rakam, aynı zamanda tüm bölgeler ve tüm harcama kalemleri içinde en yüksek enflasyon oranı.
Rekor enflasyonda bu doğu illerini batıdan üç il izliyor. Yataklı tedavi hizmetlerinde Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli illerinden oluşan bölgenin enflasyonu yüzde 59.9. Bu da tüm bölgeler ve tüm harcama kalemleri içinde en yüksek ikinci enflasyonu oluşturuyor. İzmir’de de yataklı tedavi ücretlerindeki artış yüzde 48.71 artmış.
Hastane ücreti bu illerde astronomik artışlar gösterirken Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir ve Kırşehir illerinden oluşan bölgede fiyatlar, artmak bir yana çok küçük bir gerileme bile göstermiş. Diyarbakır ve Şanlıurfa’da da minik bir artışla hastane ücretleri yerinde saymış.
Bölgelerarası enflasyon farkının en yüksek olduğu ikinci alan kültür ve eğlence harcamaları. Bu kalemde İzmir’de fiyatler yüzde 0.5 kadar gerilerken Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova illerinide yüzde 14.45 yükselmiş. Bu kalemde en yüksek ile en düşük enflasyon arasındaki makas 14.91 puanı buluyor.
Bölgelerarası enflasyon farkının en yüksek olduğu üçüncü alan ise eğitim. Balıkesir ve Çanakkale’de eğitimde enflasyon yüzde 5.3’te kalırken, Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir ve Kırşehir’de yüzde 18.8’i buldu. Böylece aradaki makas 13.49 puanı buldu.
Bölgelerarası enflasyon farkının an az olduğu harcama kalemi ise sadece 0.93 puanlık makas ile alkollü içki ve sigara kalemi oldu. Bunu 2.66 puanlık makas ile haberleşme harcamaları izledi.
Burada dikkat çekici nokta bölgesel enflasyon farklarının en düşük olduğu alanların, ülke çapında satış ağına sahip az sayıda dev şirketin egemen olduğu pazarlar olması. Sigara, içki ve haberleşme bunun en iyi örneklerini oluşturuyor.
Buna karşın bölgesel enflasyon farklarının adeta bir uçurum halini aldığı alanlarda ise dev firmaların değil küçük ve orta boy firmalar egemen durumda. Bu alanlarda büyük merkezler dışında yerel düzeydeki firmalar faaliyet gösteriyor. Sağlık, kültür, eğlence ve eğitim bu karekterdeki pazarlar.
Bu pazarlarda tüketicilerin yaşadıkları yerde söz konusu mal veya hizmeti alabilecekleri çok fazla sayıda alternatif de olmuyor.
Üstelik bu alanlarda hizmet ya da malın başka bir mal veya hizmet türü ile ikame edilmesi de pek mümkün değil. Bu durum da sağlık, eğelence ve eğitim alanında, fiyatların daha kolay artırılabilmesine ve enflasyon farklarının artmasına uygun bir zemin sağlıyor.
