Blockchain 102: Blockchain hayatı kolaylaştırıyor
Geçen hafta Blockchain’in giriş yaptık. Bu hafta da Blockchain dinamiklerine, mutabakat mekanizmalarına ve kullanım alanlarına değineceğim. Blockchain'in temelini oluşturan mutabakat mekanizmaları, dağıtık bir ortamda işlem yapan kullanıcıların veya makinelerin anlaşmasını sağlayan algoritmalardır.
Bu mekanizma, bazı birimlerin başarısız olabileceği bir ortamda, sistemin bütün birimlerinin tek bir gerçek kaynağı üzerinde anlaşmasını garanti eder. Bu da herhangi bir şüpheye yer bırakmadan, tüm düğümler arasında mutabakat sağlanmasıdır. Blockchainde verilerin tutarlılığı ve bütünlüğünü korumada mekanizmalar kritik rol oynar ve farklı türlerde mutabakat mekanizmaları vardır.
Proof of Work (PoW) ve Proof of Stake (PoS) önce çıkan mekanizmalardır ve PoW, özellikle Bitcoin tarafından kullanılan orijinal bir mekanizmadır. Bu sisteme göre madenciler karmaşık matematik problemlerini çözerek bir sonraki bloğu eklemek için yarışır ve problemi çözen ilk madenci ödüllendirilir.
Bu süreç yüksek hesaplama gücü ve enerji gerektirir. Öte yandan, PoS, PoW'un bazı eksikliklerini gidermek için tasarlanmtır. PoS’te madenciler yerine doğrulayıcılar, işlemleri doğrulamak ve yeni bloklar eklemek için kripto paralarını teminat olarak kullanırlar. Bu, daha düşük enerji tüketimi ve daha çevre dostu bir yaklaşım sunar.
Blockchain teknolojilerinde bir dizi farklı yaklaşımlar da bulunmakta. Delegated Proof of Stake (DPoS), PoS'a benzerlik gösterir ve aralarındaki en önemli fark DPoS'un, yeni blokları oluşturmak için doğrulayıcıları seçme hakkını token sahiplerine bırakmasıdır. Proof of Authority (PoA) mekanizmasında ise doğrulayıcılar kripto para miktarı değil, itibarları veya kimlikleri üzerinden seçilir.
Blockchain'in sunduğu avantajlar, onu dijital dünyanın çelik kafesi haline getiriyor ve merkeziyetsizlik, şeffaflık, değişmezlik, verimlilik ve düşük komisyonlar öne çıkan özellikler. Bu sayede güvenilir bir aracıya ihtiyaç duymadan, işlemlerin daha hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesi mümkün. Blockchain ağları, herkese açık, özel ve konsorsiyum olmak üzere üç temel türe ayrılır.
Herkese açık blockchain'ler, tamamen şeffaf ve izne dayalı olmayan bir yapıya sahiptir. Bitcoin ve Ethereum gibi örnekler bu kategoriye girer. Özel blockchain'ler, bir kurum veya şirket tarafından yönetilen, izinli ve daha kontrollü; konsorsiyum blockchain'ler ise birden fazla kuruluşun ortaklaşa yönettiği hem açık hem de kapalı olabilen ağlardır.
Blockchain teknolojisi, finanstan sağlık hizmetlerine, tedarik zincirinden oy verme sistemlerine kadar birçok alanda etkin bir şekilde kullanılıyor. Finans sektöründe kripto paralar aracılığıyla, güvenli ve hızlı para transferleri, sağlık sektöründe ise ilaç sanayinden, hasta kayıtlarının tutulmasına kadar güvenliği sağlamada birçok alanda uygulamaları görüyoruz.
Tedarik zinciri yönetiminde ürünlerin her aşamasının takibi ve kaydının tutulması sahtecilik riskini azaltabilir blockchainin gerçek dünyada kullanımının yalnızca finansal değil, aynı zamanda güvenlik, şeffaflık ve veri bütünlüğü sağlamak amacıyla birçok sektörde kullanılabileceğini göstermektedir. Yukarıda bahsettiğim blockchain kullanım alanlarına somut örnek vermek isterim.
Birçok sektörle birlikte lüks segmentinde üretim yapan markalar, özellikle ürünlerinin sahte ve replikalardan ayrılması için blockchain teknolojisinden yararlanıyorlar. Lüks bir saat markasını ele alacak olursak şöyle anlatabiliriz. Her saate benzersiz bir dijital kimlik atanarak üretim süreci detaylarından satın alma geçmişine kadar tüm bilgiler blockchain üzerinde şeffaf bir şekilde izleniyor. Bu, tüketicilere satın aldıkları lüks ürünün gerçek ve özgün olduğunu kesin bir şekilde doğrulama imkanı sunuyor.
QR kodları sayesinde kullanıcılar ürünlerin üretim aşamalarını takip edebiliyor ve geçmiş sahipleri hakkında bilgi alabiliyor. Blockchain’in sunduğu temel prensipleri ve çeşitli uygulama alanlarını daha fazla kullanıcı ve kuruluşun benimsemesiyle bu teknoloji sadece dijital dünyamızı değil hayatımızı da kolaylaştırıp, şekillendirecek.