Bitcoin: Balondan devrime

Finans dünyası, borsalarda ve piyasalarda oluşan irili ufaklı balonların havada uçuştuğu coşkulu bir partiyle karşılamaya hazırlanıyor 2018 yılını. Ünlü finans kuruluşu Goldman Sachs, yüz yıldan beri böyle bir yılbaşı şenliğinin yaşanmadığını hatırlattı geçen gün.

Bu şenlik ortamında en hızlı yükselen ve en fazla ilgi çeken balon ise Bitcoin ya da kripto para balonu oldu. Bitcoin ve diğer kripto paraların dünyanın önde gelen vadeli işlem borsalarında işlem görmeye başlaması bu paralar üzerindeki spekülasyonu yeni boyutlara taşıdı. 2017 yılına 1000 doların altında bir fiyatla giren Bitcoin’un fiyatı bu furyada bir ara 19300 dolara kadar tırmandı.

Bu çılgınca spekülasyon sürerken kripto para olayının boyutları konusunda müthiş rakamlar uçuşuyor havada. Kripto paranın temelini oluşturan dijital platform Blockchain’in CEO’su Peter Smith, CNBC televizyonuna yaptığı açıklamada kripto paraların toplam değerinin 2018 yılında trilyon doları aşabileceğini ileri sürdü. Yalnızca Bitcoin’un piyasa değerinin trilyon doları aşabileceğini ileri sürenler de var.

1300 çeşit para, 600 milyar dolar

CNBC TV’nin web sitesinde yer alan veriler şu anda dünyada işlem gören 1300 dolayında kripto para çeşidi bulunduğunu ve bunların toplam piyasa değerinin 600 milyar dolara dayandığını gösteriyor. En çok adı geçen kripto para olan Bitcoin önceki gün itibariyle 321 milyar doları bulan değeriyle bu toplam değerin yarıdan fazlasını temsil ederken ikinci sıradaki Etherium’un piyasa değerinin 71 milyar doları, üçüncü sıradaki Bitcoin Cash’in değerinin ise 32 milyar doları bulduğu görülüyor. İlk on kripto paranın toplam değeri ise 500 milyar doları aşıyor.

Bu yılın Temmuz ayında Bitcoin’un değerinin hızlı bir yükselişe geçeceğini ileri sürerek dikkat çeken Ronnie Moas adlı piyasa analisti CNBC’ye yaptığı açıklamada bir Bitcoin’un değerinin zaman içinde 300,000-400,000 dolara kadar tırmanabileceğini iddia etti.

Öte yandan CNBC’nin Wall Street ekonomistleri arasında gerçekleştirdiği ankete katlan ekonomistlerin yüzde 80’i şu anda kripto para piyasasında yaşanmakta olan olayı “balon” olarak nitelerken yalnızca yüzde 2’si bu hızlı yükselişin sağlam temellere dayandığını belirtti. Bitcoin’ın para birimi sayılabileceğini belirtenlerin oranı yüzde 17’de kalırken ankete katılanların yüzde 66’sı para sayılamayacağını söyledi.

Kripto para bir devrim mi?

29 Kasım günü bu köşede yer alan yazımda da belirttiğim gibi, şu anda finans piyasalarında yaşanmakta olan coşkunun yarattığı ortamda çılgınlığa dönüşen kripto para spekülasyonu pek çok kişiyi ilgilendiriyor kuşkusuz. Çoğu kimse günlük fiyat hareketlerini izlerken Bitcoin ve kripto para olayının asıl önemli olan boyutu gözden kaçabiliyor.

Kripto para olayının temelinde yatan “block chain” in teknolojisinin özelliklerini anlama kapasitemin çok sınırlı olduğunu öncelikle belirteyim. Ancak geçen hafta İstanbul’daki bir davette karşılaştığım, halen Türkiye dışında kripto para piyasasında görev yapan bir uzmandan “block chain” konusunda aldığım bilgiler, aslında küresel finans sistemini temellerinden sarsabilecek gelişmelerin gündeme gelebileceğini düşündürdü bana.

Financial Times yazarı John Auters’in 9 Aralık tarihinde yayınlanan yazısında belirttiği gibi, 2008 krizi ve sonrasında krizi aşmak için atılan adımlar, para otoritelerine ve merkez bankalarına karşı bir güvensizlik yarattı. Öte yandan dijital devrimin yarattığı ortamda hızlı ve esnek finansmana doğan ihtiyaç arttı. Bu ortamda dijital devrimin sağladığı olanakları kullanarak bir tür sanal para ya da kripto para yaratma fikrinin girişimcileri harekete geçirmesi ve bu arayışın sonunda kripto paraların ortaya çıkması çok şaşırtıcı değildi aslında.

Şimdi gelinen noktada para yaratma tekelini elinde tutmak isteyen devlet kurumlarıyla, merkez bankalarıyla ve finans sistemi içinde yer alan kurumlarla kendi parasını yaratma iddiasında olan girişimciler arasındaki ilişkilerin nasıl gelişeceği ve kripto paraların geleceğinin nasıl belirleneceği büyük önem kazanıyor.