BIST’te kan kaybında beşinci ay

Borsa İstanbul (BIST) hisse senedi piyasasında kesintisiz yatırımcı göçü beş aya, bu dönemde yatırımcı sayısındaki toplam azalış 1,3 milyon kişiye ulaştı. BIST hisse senedi portföyünde bu dönemde yaşanan 700 milyar liraya yakın küçülmenin büyük bölümü, sayıları 1.947 azalan “mega” yatırımcıların yönettiği portföylerden kaynaklandı.

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) saklama verilerine göre BIST’te toplam yatırımcı sayısı ekim ayında 137 bin 492 kişi daha azalarak 7 milyon 155 bin 685’e indi. Bunun da 6 milyon 988 bin 549’unu yerli, 29 bin 644’ünü yabancı yatırımcılar oluşturdu. BIST pay senedi piyasasındaki yatırımcıların sayısı, ekim itibarıyla son 14 ayın en düşük düzeyine inmiş oldu. Geçen yıl ağustosta 6 milyon 247 bin 715 olan yatırımcı sayısı, eylülde 7 milyon 774 bin 851’e yükselmiş, ekim ayında ise 8 milyon 555 bin 838 kişi ile tarihi zirveyi görmüştü.

Başlıca finansal yatırım araçlarının getirisinin enflasyonun çok altında kaldığı geçen yıl, küçük tasarruf sahiplerinin Borsa’da art arda gerçekleşen halka arzlara artan ilgisi, hisse senedi yatırımcılarının sayısındaki artışta etkili olmuştu. İzleyen dönemde halka arzlara azalan ilgiyle, yatırımcı sayısı yeniden azalışa geçerek bu yılın ocak ayında 7 milyon 267 bin 418’e kadar gerilerken, şubatta yeni bir artış dalgası başladı ve yatırımcı sayısı mayıs sonunda 8 milyon 328 bin 236’a kadar yükseldi.

BIST hisse senedi yatırımcılarının sayısı mayıstan bu yana ise sürekli azalmaya devam etti. Ekim ile birlikte son beş ayda yatırımcı sayısındaki toplam azalma yüzde 15,7 oranında 1 milyon 310 bin 43 kişi oldu. Bu dönemde yerli yatırımcı sayısı yüzde 15,8 oranında 1 milyon 307 bin 756, yabancı yatırımcı sayısı da yüzde 7,2 oranında 2 bin 287 kişi azaldı.

Portföy ekimde 381 milyar TL küçüldü

BIST pay senedi piyasasının toplam portföy büyüklüğü de ekim ayında yüzde 6,9 oranında 381 milyar lira küçülerek ile 5 trilyon 162,9 milyar liraya kadar düştü. Önceki aya göre yerli yatırımcılara ait portföy yüzde 5,6 oranında 190,5 milyar küçülerek 3 trilyon 240,5 milyar liraya, yabancıların hisse senedi portföyü de yüzde 9 oranında 190,8 küçülerek 1 trilyon 922 milyar liraya geriledi. Piyasadan 1,3 milyon yatırımcının çekildiği son beş aylık dönemde yerli yatırımcıların portföyü yüzde 9,1 oranında 324,1 milyar, yabancı portföyü 15,9 oranında 362,8 milyar ve böylece toplam portföy büyüklüğü yüzde 11,7 oranında 686,5 milyar lira küçüldü.

“Mega” yatırımcı etkisi

Küçük yatırımcı çıkışındaki rekor sayıya rağmen, BIST’teki toplam hisse senedi portföyünde son beş ayda yaşanan küçülme esas olarak, portföyde ezici ağırlığa sahip az sayıdaki “mega” yatırımcıdan kaynaklandı.

Borsa’nın yaklaşık yüzde 82’sini yöneten 10 milyon TL üstü portföye sahip söz konusu yatırımcıların sayısında 1.947 kişilik bir azalma yaşanan son beş ayda, bu yatırımcılara ait toplam portföy büyüklüğü 12,1 oranında 581,5 milyar lira küçülerek 4 trilyon 215,9 milyar liraya geriledi. Buna göre mega yatırımcıların portföyünde beş ayda yaşanan azalış, toplam hisse senedi portföyünde bu dönemdeki küçülmenin yüzde 85’lik bölümünü oluşturdu. Piyasada yüzde 18 dolayında bir paya sahip olan 1-10 milyon TL arası portföye sahip kesimin toplam portföyü de bu dönemde 105,4 milyar lira küçülerek 946,6 milyar liraya geriledi.

5,7 milyonu küçük yatırımcı

BIST’te, birçok ülkenin nüfusunu aşan sayıda hisse senedi yatırımcısı bulunmakla birlikte bunların ezici çoğunluğunun portföyleri mütevazı düzeylerde kalıyor. Ekim sonu itibarıyla hala 7 milyonun üzerinde bulunan toplam pay senedi yatırımcısı içinde 3 milyon 624 bin 964 kişi ile en büyük grubu 10 bin TL’nin altında portföye sahip kişiler oluşturuyor. 10 bin-100 bin lira arasında portföye sahip yatırımcı sayısı da 2 milyon 25 bin 697 kişi düzeyinde. Buna göre 5 milyon 650 bin 661 Borsa yatırımcısının hisse senedi portföyü 100 bin lirayı aşmıyor.

100 bin lira ile 1 milyon lira arasında portföye sahip 1 milyon 147 bin 612 yatırımcı bulunurken, 1-5 milyon TL arasında portföyü bulunanların sayısı 181 bin 929’a, 5-10 milyon TL arası portföy yönetenlerin sayısı da 19 bin 942’ye düşüyor. 10 milyon TL’nin üzerinde portföye sahip yatırımcı sayısı ise ekim sonu itibarıyla 18 bin 59 kişi. Pay senedi piyasasında toplam yatırımcı sayısının sadece yüzde 0,3’ünü oluşturan bu yatırımcılar, toplam portföyün ise yüzde 81,7’sine sahip durumda.

Faiz indiriminin ötelenmesi nasıl etkiler?

Parasal sıkılaştırma döneminde rekor düzeyde yükseltilen faizler, küçük yatırımcının mevduat gibi sabit getirili risksiz yatırımlara ilgisini artırdı. Geçen yıl yapılan seri halka arzlar sürecinde Borsa’ya adeta hücum eden küçük yatırımcılar, faizdeki yükseliş sürecinde pozisyon değiştirerek mevduat ve benzeri araçlara geçtiler. Bu durum Borsa’daki yatırımcı çıkışını tetiklerken, çıkış amaçlı satışlar da endekste düşüş ve portföy değerindeki küçülme şeklinde Borsa’daki kan kaybında etkili oldu.

Borsa’ya güçlü bir yabancı yatırımcı girişi gerçekleşmezken, Orta Doğu bölgesinde artan jeopolitik riskler başta olmak üzere iç ve dış belirsizliklerin de etkisiyle Borsa gerilerken, yatırımcının diğer finansal yatırım araçlarına ilgisi güç kazandı. Faiz indirimlerinin başlaması ile Borsa’ya yönelişin artacağı bekleniyordu ancak, enflasyonda eylül ve ekim aylarında kendini hissettiren negatif seyir, bu sürecin başlamasını önledi. Ötelenen faiz indirimin zamanlamasının belirsizleşmesi nedeniyle Borsa’nın kısa vadede toparlanma olasılığını zayıflatıyor.