BIST’te 4 ayda 1,2 milyon yatırımcı kaybı

Borsa İstanbul (BIST) hisse senedi piyasasın­dan çekilen yatırımcı sayısı son dört ayda 1,2 milyo­na ulaştı. Toplam hisse senedi portföyünde dört ayda yaşa­nan 300 milyar liranın üzerin­deki küçülmenin büyük bölü­mü, bu dönemde çıkış yapan bin dolayındaki “mega” yatı­rımcıdan kaynaklandı.

BIST hisse senedi piyasa­sı yatırımcı sayısında kesin­tisiz azalış dört aya ulaşırken, yatırımcı kaybı eylülde yeni­den hızlandı. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) saklama ve­rilerine göre BIST’te toplam yatırımcı sayısı eylül sonu iti­barıyla 7 milyon 125 bin 843’ü yerli, 29 bin 842’si yabancı ol­mak üzere 7 milyon 155 bin 685’e düştü. Önceki aya göre yerli yatırımcı sayısı 264 bin 915, yabancı yatırımcı sayısı 498 ve böylece toplam yatırım­cı sayısı 265 bin 413 kişi azaldı.

Eylül ile birlikte son dört ay­da yatırımcı sayısındaki top­lam azalma yüzde 14,1 oranın­da 1 milyon 172 bin 551 kişiye ulaştı. Dört ayda yerli yatırım­cı sayısında 1 milyon 170 bin 462, yabancı yatırımcı sayı­sında da 2 bin 89 kişi azaldı.

Bir yıl önceki sayının altına indi

BIST pay senedi piyasasın­da geçen yıl eylül ayında 7 mil­yon 774 bin 851 olan toplam yatırımcı sayısı, ekim ayında tarihi zirveyi görmüştü. Baş­lıca finansal yatırım araçla­rının getirisinin enflasyonun çok altında kaldığı geçen yıl, özellikle ikinci yarıdan itiba­ren Borsa’da art arda gerçek­leşen halka arzlara hücum eden küçük tasarruf sahip­lerinin etkisiyle rekor bir ar­tış gösteren toplam yatırımcı sayısı Ekim 2023’te 8 milyon 555 bin 838’e çıkmıştı.

İzleyen dönemde halka arz­lara ilgi azalmış, yatırımcı sa­yısı yeniden azalışa geçerek aralık sonunda 7 milyon 643 bin 862’ye ve bu yıl ocak ayın­da 7 milyon 267 bin 418’e ka­dar gerilemişti. Şubatta ye­niden artmaya başlayan ya­tırımcı sayısı mayıs sonunda 8 milyon 328 bin 236’a kadar yükseldi. BIST hisse senedi yatırımcılarının sayısı hazi­ran ayından bu yana ise azal­maya devam etti. Toplam hisse senedi yatırımcı sayı­sı haziranda 690 bin 774 ki­şi azalarak 7 milyon 637 bin 462’ye, temmuzda da 179 bin 335 kişi azalarak 7 milyon 458 bin 127’ye, ağustosta 37 bin 29 kişi azalarak 7 milyon 421 bin 98’e indi. Toplam hisse sene­di yatırımcıları, eylülde indi­ği sayıya göre 2023 sonundaki düzeyinin 488 bin 107, bir yıl önceki düzeyinin ise 619 bin 166 altında gerçekleşti.

Portföy 5,5 trilyona geriledi

BIST pay senedi piyasası­nın toplam portföy büyüklü­ğü de eylül ayında yüzde 2,2 oranında 123,4 milyar lira küçülerek ile 5 trilyon 543,9 milyar liraya geriledi. Bu ge­rileme yabancı yatırımcıla­rın portföyünden kaynaklan­dı. Önceki aya göre yerli yatı­rımcıların portföyü yüzde 0,1 oranında net 4,3 milyar liralık bir artışla 3 trilyon 431 milyar liraya çıkarken, yabancı ya­tırımcı portföyü de yüzde 5,7 oranında 127,8 milyar lira kü­çülerek 2 trilyon 112,8 milyar liraya indi.

Geçen yıl eylül sonun­da 4 trilyon 704,9 milyar lira olan, yılın sonunda 4 trilyon 156,7 milyar liraya yükselen BIST pay senedi toplam port­föyü, haziran sonunda 5 tril­yon 972,3 milyar lira ile şu ana kadarki en yüksek düzeyine ulaşmış, temmuzda 5 trilyon 942,3 milyar, ağustosta da 5 trilyon 667,3 milyar liraya ge­rilemişti.

Yatırımcı kaçışı yaşanan haziran-eylül döneminde pay senedi piyasasında yerli ya­tırımcıların portföyü yüzde 3,7 oranında 133,6 milyar, ya­bancı portföyü 7,5 oranında 172 milyar ve böylece toplam portföy büyüklüğü son dört ayda yüzde 5,2 oranında 305,5 milyar lira küçüldü.

Son dört aydaki küçülme­ye rağmen BIST hisse senedi portföyü eylül sonu itibarıy­la 2023 sonundaki düzeyinin yüzde 33,4 oranında 1 tril­yon387,2 milyar TL ve geçen yılın eylül sonundaki düze­yinin de yüzde 17,8 oranında 839 milyar lira üzerinde ger­çekleşti.

Azalma küçük yatırımcılardan

BIST hisse senedi piyasa­sında kesintisiz yatırımcı kay­bı yaşanan son dört ayda en bü­yük azalış 10 bin TL’ye kadar portföye sahip “mikro” yatı­rımcılardan kaynaklandı. Top­lamda en büyük kesimi oluş­turan bu gruptakilerin sayısı dört ayda yüzde 18 dolayında yaklaşık 785 bin kişi azalarak 3 milyon 653 bine indi. Buna göre söz konusu yatırımcıların sayısı anılan dönemde yakla­şık beşte bir azaldı.

10 bin-100 bin TL arasın­da portföyü bulunan küçük yatırımcıların sayısı da bu dönemde yüzde 12 oranında 290 bine yakın azalarak 2 mil­yon 96 bin dolayına geriledi. 100 bin -1 milyon TL arasın­da portföy yöneten orta ölçek­li yatırımcıların sayısı yüzde 6,6 azalarak 1 milyon 178 bin kişiye, 1-10 milyon TL arasın­da portföyü bulunan büyük yatırımcıların sayısı yüzde 6,7 azalarak 208 bin dolayına, 10 milyon TL’nin üzerinde port­föy yönetin mega yatırımcıla­rın sayısı ise 5,4 azalışla 18 in 918 kişiye düştü.

Portföyde küçülme “mega” yatırımcıdan

BIST’teki toplam hisse se­nedi portföyünde son dört ay­da yaşanan 305,5 milyar lira­lık küçülmenin 231 milyar li­ra ile dörtte üçü, bu dönemde sayıları 1.088 kişi azalan mega yatırımcıların yönettiği port­föyden kaynaklandı.

1-10 milyon TL arası port­föye sahip kesim toplam port­föyünde 39 milyar, 100 bin -1 milyon TL arasındakilerde 24 milyar, 10 bin-100 bin TL arası kesimin toplam portföy büyüklüğünde 9 milyar lira­lık küçülme yaşandı. Sayıca en büyük grubu oluşturan ve dört aydaki azalmanın en bü­yük bölümünün kaynaklandı­ğı 10 bin TL altı portföye sahip mikro yatırımcıların toplam portföyündeki küçülme ise 2,9 milyar lira civarında.

Binde 3, yüzde 82,4’ü yönetiyor

Eylül sonu itibarıyla hisse senedi piyasasında 3,7 mil­yon dolayındaki sayıları ile toplam yatırımcıların yüzde 51’ini oluşturan mikro yatı­rımcılar, Borsa’da toplam his­se senedi portföyünde ise 8,6 milyar TL ile sadece yüzde 0,2 paya sahip bulunuyor.

Kişisel portföy büyüklüğü­ne göre 10 bin-100 bin TL di­liminde yer alan 2,1 milyon ki­şi, toplam 78,3 milyar lira ile toplam portföyde yüzde 1,4; 100 bin-1 milyon dilindeki 1,2 milyon kişi 372,3 milyar lira ile yüzde 6,7; 1-10 milyon dili­mindeki 212 bin 521 kişi 517,9 milyar lira ile yüzde 9,3 paya sahip durumunda. Aynı tarih itibarıyla 18 bin 918 kişi ile toplam yatırımcı sayısının sa­dece yüzde 0,3’ünü oluşturan mega yatırımcılar ise 4 trilyon 566,7 milyar liralık portföyle­ri ile hisse senedi piyasasının yüzde 82,4’ünü yönetiyor.

Yatırımcı neden çıkıyor?

Sıkı para politikası kapsamında yükselen faizler sonucu, küçük yatırımcının mevduat gibi sabit getirili risksiz yatırımlara yönelmesi hisse senedi piyasasında yatırımcı kaybında önemli bir etken. Geçen yıl yapılan seri halka arzlara adeta hücum yaşanmış, küçük yatırımcıların Borsa’ya giderek artan ilgisi daha sonra, yükselen faiz nedeniyle pozisyon değiştirmeleri ile zayıflamıştı. Borsa’ya yabancı yatırımcı gelişi de beklenen düzeyde gerçekleşmezken, İsrail-İran, İsrail-Lübnan arasında yaşanan sıcak çarpışmalar nedeniyle son dönemde Orta Doğu bölgesinde artan jeopolitik risklerin de etkisiyle gerileyen Borsa İstanbul BİST100 endeksi toparlanamıyor, bu da yerli yatırımcıyı hala diğer finansal yatırım araçlarında tutuyor.

Bu arada Türkiye’de faiz indirimlerinin başlaması ile Borsa’ya yönelişin artacağı beklenirken, indirim sürecinin ertelenme ihtimali arttı. Merkez Bankası’nın geçen yıl haziran ayı ile bu yılın mart ayı arasındaki dönemde yüzde 8,5’ten yüzde 50’ye çıkardığı politika faizinde indirimlere ekim, kasım gibi başlayacağı yönünde beklenti oluşmuştu. Eylül ayı enflasyonunun beklenene göre yüksek gelmesi ile dezenflasyon süreci konusunda güven azalırken, bu yıl bitmeden faiz indirimi beklentileri zayıfladı. Faiz indirimlerinin 2025’e kalacağı güçlü olasılık olarak görülüyor.