Birkaç nokta
Faiz muhtemelen 25 baz puan düşürülecek koridorun alt bandında da benzer hareket yapılacak. Ne işe yarar? Kanımca daha çok sembolik olur. Önce büyümeyle ilişkili noktalar. (a) Büyüme rakamları yukarı yönlü revize edilecek. (b) Bu revizyon 3. çeyrek için büyüme rakamını 1.75-2.06 aralığına taşıyacak -açıklanan 1.63. (c) Son çeyrek yüzde 4 büyümeyle revizyon birleşince yüzde 3 tutar, hatta 3.1 bile olabilir. (d) Olmazsa 2.8-2.9 gibi bir sonuç çıkar. (e) Bu rakam 2013 büyümesi için olumludur çünkü baz etkisi daha da vurgulu hale gelir. Malum, manşet büyüme bir önceki yıla göre düzeltilmemiş açıklanıyor ve baz etkisine hassas. (f) Ancak bu hiçbir şey ifade etmiyor; Yüzde 2.9, 3, 3.1 neticeyi değiştirmiyor. Netice şu: Özel yatırımlar durdu. (g) Büyümeyi aslında ihracat da sürüklemiyor çünkü altın hariç ihracat artışı yüzde 4 civarında. (h) Yeniden dengelenme, yani büyümenin 2010-11 yıllarında olduğu gibi neredeyse tamamen iç talebe dayalı olmasının yerine ihracata da dayanması, ancak büyüme sağlanırsa gerçekleşmiş olur. İthalat talebini kısarak, iç talep çok zayıf seyrettiği için, enerji ve altın hariç ithalatı sıfıra yaklaştırarak varılacak nokta limitte sıfır büyüme (!) olabilir. Bu olmaz. (i) İç talep kontrollü biçimde dahi canlansa ithalat artacağı için cari açık artar. (j) İç talebi tüketim talebinden canlandırmak zorunlu olduğu için burada faiz indiriminden ziyade miktar teşviki -yani kredilerin yüzde 20 ve üzeri büyümesi- etkili olacaktır. (k) Reel kur dahi ihracatı artırmada çok önemli bir araç değildir. Dünyada talep yok ve reel kur değer kaybetse bile ihracatı radikal biçimde tetikleyemez. Ama nominal kur değer kaybederse enflasyon tetiklenmiş olur.
Seneye cari açık turizm gelirleri üzerinden veya başka türlü yeniden ölçülecekse bu artma yönünde olmayacak. Yani altın meselesi bitse bile cari açık eski ölüme göre olacağından daha düşük çıkacak. Enflasyonda işlenmemiş gıdanın tersine dönme olasılığı yüksek. Fakat enflasyonun ölçüm yöntemi revize edilecekse ve gıdanın payı ve oynaklığı azaltılacaksa, buradaki artış baskısının bir bölümü de elimine edilmiş olacak. Neyi neyle mukayese edeceğimiz konusu bu sene biraz muğlak hale gelebilir. Ancak anlaşılan şu ki yumuşak iniş beklenenden sert oldu ve tanıma tam uyabilmesi için kontrollü bir canlanma gerekiyor.
Görüntü her şeyin dengede, orantılı büyüdüğü bir patika isteniyor görüntüsü. Böylece ikinci not artırımı gelebilir. Fakat orantılı büyüme hızlı büyüyen veya büyüme iddiasında olan genç ekonomilerde ne kadar olası ve ne kadar arzulanır? Potansiyel büyüme hızı yüzde 5 ise bu hızın altında büyüme kaç sene tolere edilebilir? Potansiyel büyüme hızı artmadan nasıl olacak da iddialı hedeflere ulaşılacak? Sorular çok, cevaplar az. İç talebin bir miktar kımıldamasıyla yüzde 4 veya biraz üstü bir artış yakalanacaktır. Fakat bu da gelecek için fazla bir şey söylemiyor. Kalkınma belli bir eşiği aştığı andan itibaren büyüme toplam faktör verimliliği ve teknolojik ilerlemeye dayanacaktır. Yani firmalar-piyasa-teknoloji üçgeninde köklü dönüşüm gerekecektir.