Bireysel kredilerin artışı hız kesmedi

Bankaların kullandırdığı bireysel kredilerdeki artış oranları rekor seviyede. Yılın ilk çeyreğinde bireysel kredilerde yaşanan artış bir önceki yılın aynı dönemine göre 6 kat artarak 319 milyar TL’ye ulaştı. Peki bu hızlı büyümeye rağmen ‘bankalar kredi vermiyor’ söylemleri nereden çıkıyor?

Bu köşede ağırlıklı ola­rak tasarruf/yatırım cephesiyle ilgili yazı­lar paylaşıyor olsak da dönem dönem harcama/krediler­de son gelişmeleri de inceliyoruz. Geçtiğimiz günlerde ticari kredi­lerdeki artışta aslan payını KO­Bİ’lerin aldığına dikkat çekmiş­tik. Bugün de kredierin bireysel tarafına bakalım… Malum kamu­oyunda son dönemde bankaların bireysel kredi vermeye pek ya­naşmadığı, 70 bin TL’nin üzerin­de kredi vermediği gibi söylemler iyice artmış durumda. Öncelikle bankacılık sektöründe kredilerle ilgili rakamlara bir göz atalım.

Gizemli 70 bin TL sınırı!

Bireysel kredi artış oranların­da tarihin en yüksek seviyeleri­ne ulaşılmış durumda. Bankacı­lık sektörü, Mart ayında 2022 yılı ortalaması olan 45 milyar TL'nin üç katı yani 141 milyar TL birey­sel kredi artışı sağladı. Yılın ilk üç ayında bireysel kredi artışı ise önceki yılın aynı döneminin altı katı, 319 milyar TL oldu.

Gelelim bireysel kredilerde ko­nuşulan ‘gizemli’ 70 bin TL sınırı­na. Biliyorsunuz Merkez Bankası geçen yıldan bu yana kredi faizle­rine sınırlandırma getirmek ama­cıyla ticari kredileri kapsamına aldığı menkul kıymet tesisi uygu­lamasına 10 Mart tarihinde ban­kalara gönderdiği yazıyla ihtiyaç kredilerini de dahil etmişti.

Gelir kısıtı hep vardı

Söz konusu düzenlemeyle ban­kalar, 70 bin TL üzeri ihtiyaç kre­dilerinde faiz oranının Merkez Bankası’nca belirlenen referans oranın belirlenmiş bir katı üze­rinde olması durumunda Merkez Bankası’nda menkul kıymet tesis ediyor. Bu kapsamda bazı banka­lar 70 bin TL üzerindeki ihtiyaç kredilerine daha yüksek kredi fa­izi uyguladığı, bazı bankaların ise 70 bin TL üzeri kredi kullandırma­mayı tercih ettiği görülüyor. Yani bankalar 70 bin TL üzerine kredi vermiyor değil, daha yüksek faiz uyguluyor.

Aslında bireysel kredi­lerde her zaman ‘gelir kısıtı’ var. Başka bir ifadeyle çekebileceğiniz maksimum ihtiyaç kredisi tutarı yasalarla sınırlandırılmış halde. Buna göre aylık taksit ödemeleri­niz, belgelenebilir aylık gelirinizin yüzde 50'sini geçemez. Bireysel kredi hacminde bu kadar büyük genişleme varken ‘kredi alamıyo­ruz’ söylemlerinin nedeni, kredi faizinin enflasyon rakamlarına göre ‘çok ucuz’ olması yüzünden çok yüksek kredi talebinin olma­sı ve bankaların seçici davranma­sı olabilir. Bu arada sağladığı kre­di ile döviz alanlara bir daha kredi verilmediği de unutulmamalı.

Bireysel kredilerde aslan payı ihtiyacın

BDDK verilerinden yapılan hesaplamaya göre, 7 Nisan haftası itibarıyla bireysel kredilerde yıllıklandırılmış dört haftalık artış yüzde 123. Yıllıklandırılmış 13 haftalık artış hızı ise yaklaşık yüzde 110 ile tarihi zirvesinde. 2022 yılsonundan itibaren 319 milyar TL’ye ulaşarak rekor kıran bireysel kredi kullandırımında payın en büyük kısmını 142.2 milyar TL ile ihtiyaç kredileri oluşturuyor. İhtiyaç kredilerini; 2023 yılının ilk üç ayında 130.4 milyar TL ile bireysel kredi kartları, 31.8 milyar TL ile konut kredileri ve son olarak 15 milyar TL ile taşıt kredileri takip ediyor.

‘Amaç kredi artışını tarihsel ortalamalara yaklaştırmak’

Mevcut trend, her kredi türünde net kredi kullandırımının 2022 yılı ilk çeyrek ortalamalarının üzerinde seyrettiğini ortaya koyuyor. Bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi ise 7 Nisan itibarıyla 8 trilyon 618 milyar 443 milyon lira seviyesinde. Sektörün net kârı 2021 yılındaki 93 milyar TL seviyesinden yaklaşık 5 kat artarak 432 milyar TL’ye ulaşmış vaziyette. 2023 Ocak ve şubat ayları dahil 12 aylık birikimli kârı ise 458 milyar TL’ye ulaştı. Analistler, Merkez Bankası’nın ihtiyaç kredilerini menkul kıymet tesisine tabi kılma kriterlerine baktığında amacın ihtiyaç kredilerin büyüme hızını normalleştirerek, tarihsel ortalamasına yakın olmasını sağlamak olduğunu değerlendiriyor.