Bireysel emeklilik sistemi birikimleri haczedilebilir mi?

Bireysel emeklilik sisteminde katı­lımcı sayısı Şubat 2025 sonu itibari ile 9.630.413 kişiye ulaştı. Bu yıl içinde 10 milyonun aşılması bekleniyor. Tabii bu sayıya otomatik katılım sistemindeki katılımcılar dahil değil, orada sistemde­ki tutar çok daha düşük olsa da 7.554.117 katılımcı var.

İlginin her geçen gün arttığı bir sistem­de katılımcıların aklındaki sorular da ar­tıyor. Bunlardan biri de emeklilik sistemi birikimlerin haczedilip haczedilemeye­ceği. Zira bireysel emeklilik sisteminde­ki birikimlerini teminat gösterip tüketici kredisi kullanan katılımcılar da mevcut. Bu konuda Özyeğin Üniversitesi Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Ayşe Ece Acar’ın görüş­lerini aldım.

Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’na göre, fon malvarlı­ğı rehnedilemez, portföye ilişkin olarak yapılan işlemler haricinde teminat gös­terilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczettirilemez ve iflas masasına dahil edilemez. Ancak katılımcının bireysel emeklilik hesabındaki birikimin ve dev­let katkısı hesabındaki hak kazanılan tu­tarın haczi mümkün. Sistemden çıkma durumunda ise sistemden çıkarken katı­lımcıya ödenecek tutar üzerinde haciz iş­lemi uygulanabiliyor.

Devlet katkısına henüz hak kazanılma­yan dönemde ise devlet katkısı hesabın­daki ana para ve getirilerin haczi müm­kün değil. Ancak örneğin katılımcının toplu ödeme talebinin şirkete ulaşması­nın ardından bir haciz ihbarnamesi ya da müzekkeresi tebliğ edilirse fonların satı­lıp satılmadığına bakılmaksızın, Dr. Ay­şe Ece Acar’a göre katılımcıya ödenecek birikimin tamamı ile devlet katkısı hesa­bındaki tutarların tümü hacze konu edi­lebilir.

Ancak burada genel bir sınırı ha­tırlatmakta fayda var. 2012 yılında Resmî Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik’e göre, ka­tılımcının sistemde bulunduğu ay sayısı ile haciz, rehin veya iflas tarihinde geçer­li brüt asgari ücret tutarının çarpımına karşılık gelen birikim tutarının üzerin­deki tutar nafaka borcu alacaklılarının hakkı saklı kalmak kaydıyla haczedile­bilir, rehnedilebilir ve iflas masasına da­hil edilebilir.

Güncel bir örnek vermemiz gerekirse bir katılımcı 60 aydır sistemde ise, 60 × 26.005,50 TL (brüt asgari ücret) = 1.560.330 TL’ye kadar olan BES hesa­bındaki birikim hacze konu edilemiyor. Bu tutarı aşan kısım için ise haciz işlemi uygulanabiliyor. Yani bireysel emeklilik sistemindeki katılımcıların sistemde bu­lundukça borçlarından dolayı uygulana­bilecek hacizlere karşı koruma kalkanla­rı yükseliyor.

Haczin nasıl uygulanacağını inceledi­ğimizde ise Dr. Ayşe Ece Acar şunları söy­lüyor. ”Bireysel Emeklilik Sistemi Hak­kında Yönetmelik’e göre, emeklilik şir­keti, elektronik iletişim araçları ile veya matbu şekilde yapılan ayrılma talebinin kendisine ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde, ayrılma bilgi ve talep formu ile hesap bildirim cetvelini elektronik iletişim araçları ile iletir.

Katılımcı ilgi­li mevzuat düzenlemelerine göre temin edilmesi gereken tüm evrak ile ayrılma bilgi ve talep formunu; imzalayarak posta yoluyla veya onaylayarak elektronik ile­tişim araçlarıyla eksiksiz olarak şirkete ulaştırır ve ilgili bilgi ve belgelerin şirke­te ulaştığı tarihten itibaren yirmi iş günü içinde bireysel emeklilik hesabındaki bi­rikim ve devlet katkısı hesabındaki varsa hak kazanılan tutarlar şirket tarafından katılımcının belirttiği hesaba ödenir.

Da­ha sonra intikal eden devlet katkısı tutar­larından katılımcının varsa hak kazandı­ğı tutarlar da intikal tarihini takip eden beş iş günü içinde katılımcının belirttiği hesaba ödenir. Katılımcının sözleşme­sine ait fon paylarına ilişkin son satım talimatının verildiği tarih, sözleşmenin sonlandığı tarih olarak kabul edilir. Katı­lımcının hesabında herhangi bir fon payı bulunmaması durumunda ise ayrılma ta­lebinin şirkete ulaştığı tarihi takip eden iş günü ilgili sözleşme sonlanmış kabul ediliyor.