Bireysel emeklilik fonlarında büyüklük ve tercihler

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 2024 yı­lında da büyümeye devam etti. 2024 yılı sonunda, bir önceki yıla göre toplam fon bü­yüklüğü %62, katılımcı sayısı %10 artış gös­terdi. 11 Şubat 2025 tarihi itibari ile gönül­lü BES sisteminde 9.602.813 kişi ve 1.2 tril­yon lira fon büyüklüğü görüyoruz.

Otomatik Katılım Sistemi’nde (OKS) ise 7.582.186 kişi olmasına rağmen gönüllü BES’e göre olduk­ça düşük bir fon büyüklüğü (91,5 milyar lira) var. Zorunlu BES sevilmedi, çabuk cayılıyor, cayılmadığında ise ekleme yapılmıyor. Orta Vadeli Program’a göre 2024 yılının 4’üncü çeyreğinde OKS’nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönü­şeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi kuru­lacak. Bu gerçekleşirse burada fon büyüklü­ğünün ciddi bir şekilde artacağını göreceğiz.

18 yaş altı oranı yüzde 14’e yaklaştı

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde 18 yaş altı­nın oranının %13,98’e yükseldiğini görüyo­ruz. Bu, gönüllü BES’in çok uzun vadeli bir plan olarak görüldüğünü gösteriyor. Ancak yalnızca uzun vadeli değil, aslında orta vade­li yatırım aracı olarak benimsenmiş durum­da. Zira 25-34 yaş arasında %17,48, 35-44 yaş arasında ise %25,41 katılımcı oranını görü­yoruz. Yani 18 yaş altı ve 25-44 yaş arasının toplamı %55’den fazla.

 Birikim sistemi olarak benimsendi

Bireysel emeklilik, birikim sistemi ola­rak da benimsenmiş durumda. Bunu özellik­le yılın son aylarında devlet katkısından ya­rarlanmak için toplu girişlerden anlıyoruz. 2025 yılı devlet katkısı üst limitinden ya­rarlanabilmek için ödenmesi gereken katkı payı tutarı 312.066 TL oldu. Katılımcılar bu sene de bu tutarı tamamlamaya çalışacak.

Böylece devlet katkısı üst limitinden fayda­lanmış olacak. Sistemde en az 3 yıl kalınınca devlet katkısının %15’ine, en az 6 yıl kalırsa­nız %35’ine, en az 10 yıl kalırsanız %60’ına, emekli olmanız, vefat etmeniz ya da maluli­yetiniz halinde %100'üne hak kazanıyorsu­nuz. Bunun için bazı katılımcılar kendi adla­rına birden fazla sözleşme ile BES’e başlayıp farklı zaman dilimlerinde (örneğin en az 3 yıl) bazı sözleşmeleri sonlandırıp, bazıları ile daha uzun vadeli devam ediyorlar. Bu durum da son yıllarda yaygınlaşan bir durum.

Fon tercihleri sık sık değişiyor

Katılımcılar, bireysel emeklilikte artık fon tercihlerini sık değiştiriyor ve portföyünü ol­dukça proaktif yönetiyor. Son 1 ayda bireysel emeklilik fonlarında en yüksek girişler borç­lanma araçları ve altın fonlarına olmuş du­rumda. Şu an Bireysel Emeklilik Sistemi’n­de bulunan toplam fon büyüklüğünün %31’i kıymetli madenler fonlarında, %23’ü hisse senedi fonlarında iken, %12’si kamu iç borç­lanma araçları fonlarında bulunuyor. Genel­likle 3 yıl ve daha uzun vadeli yatırımcıların olduğu dikkate alındığında tablonun böyle olmasının çok da şaşırtıcı bir yanı yok. Ancak hisse senedi fon oranının daha yüksek olma­sı gerekiyor. Son 3 yıl getirilere bakıldığında AJR değişken fon %953 getiri sağlarken, Axa Hayat ve Emeklilik Hisse Senedi Emeklilik Fonu HES %926 getiri sağladı.

AJR %953 (3 yıllık getiri)

HES %926 (3 yıllık getiri)

Kaynak: BEFAS, Fintables

Son 3 yıllık getiride ise en iyi altın fonu ise 86’ncı sırada kendisine yer bulmuş. Bu du­rum, tabii ki farklı dönemlere göre değişebi­lecektir. Ancak 3 yıllık periyotlar hatta daha uzun periyotlar halinde bakıldığında birey­sel emeklilik sisteminde birçok farklı finan­sal enstrümana yatırım yapabilen değişken fon veya hisse senedi fon tercihinde bulunan yatırımcılar, diğer fon tercih eden yatırımcı­lara göre avantajlı olmaya devam edecekler.