Bir yılda 236,6 milyar dolar dış borç çevrilecek

Türkiye’nin, orijinal va­desine bakılmaksı­zın gelecek bir yıl için­de çevirmesi gereken dış borç miktarı haziran itibarıyla 236,6 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde verilecek tahmini cari açığın finansmanı ile bir­likte yaklaşık 260 milyar do­lar dolarla, Merkez Bankası re­zervinin çok üzerinde bir dış kaynağa ihtiyaç bulunuyor.

Merkez Bankası, haziran sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stoku ile izleyen bir yıllık dönem içinde vadesi gelerek geri ödenecek toplam dış borç miktarını açıkladı. Buna göre kısa vadeli dış borç stoku, ha­ziran sonu itibarıyla 180 mil­yar 524 milyon dolara ulaştı.

Bu stokun 97 milyar 534 mil­yon dolarla büyük bölümü­nü özel sektöre ait dış borçlar oluşturdu. Aynı tarih itibarıy­la Merkez Bankası’nın kısa va­deli dış borcu 44 milyar 691 milyon, kamunun kısa vadeli dış borcu da 38 milyar 299 mil­yon dolar oldu. Yılın ilk yarı­sında Merkez Bankası’nın kısa vadeli dış borç stoku 1 milyar 669 milyon dolar küçülürken kamunun 3 milyar 826 milyon, özel sektörün 2 milyar 164 milyon ve böylece Türkiye’nin toplam kısa vadeli dış borç sto­ku 4 milyar 321 milyon dolar net büyüme kaydetti.

Türkiye’nin, orjinal vadesi­ne bakılmaksızın gelecek bir yıl içinde itfa tarihi geleceği için geri ödemek zorunda ol­duğu toplam dış borç ise ha­ziran sonu itibarıyla 236 mil­yar 576 milyon dolar düzeyin­de bulunuyor. Çevrilecek bu dış borcun da yüzde 60’a yakın bölümü, reel sektör firmaları ve finans kuruluşları ile bir­likte özel sektöre ait.

Kamu 54,4 milyar dolar geri ödeyecek

Merkez Bankası’nca açıkla­nan verilere göre vadesine bir yıl ve daha az kalan, başka de­yişle gelecek bir yıl içinde geri ödenmesi gereken söz konu­su dış borçların borçlu bazın­da dağılımında en büyük bö­lümü, 137 milyar 511 milyon dolarla özel sektöre ait borç oluşturuyor. Bu da gelecek bir yıl içinde yapılacak toplam geri ödemenin yüzde 58,1’ine denk geliyor. Bu kapsamdaki borçlarının 62 milyar 232 mil­yon doları özel bankalara, 4 milyar 634 milyon doları diğer özel finans kurumlarına; 70 milyar 645 milyon doları ise finans dışı özel sektör kuru­luşlarına, yani reel sektör fir­malarına ait bulunuyor.

Türkiye’nin gelecek bir yıl içinde gerçekleştirileceği dış borç geri ödemelerinin yak­laşık dörtte birlik bir bölümü ise kamu kesimine ait bulu­nuyor. Merkezi yönetim, yerel yönetimler, kamu bankaları ve KİT’ler olmak üzere toplam kamu kesimi, bir yılda vadesi gelecek kısa vadeli dış borçlar dolayısıyla 54 milyar 374 mil­yon dolar tutarında geri öde­me gerçekleştirecek.

Bu tutar, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yurt dışında ihraç edilen borçlanma senetlerin­den (eurobond) itfasına bir yıl ve daha kısa vade kalanlar için yapılacak ödemeleri kapsıyor. Yurt içi yerleşik kişilerce sa­tın alınanların dahil olmadı­ğı bu tutarın da 45 milyar 944 milyon dolarını kamu banka­ları ve diğer finans kurumları­nın yapması gereken geri öde­me oluşturuyor. Gelecek bir yıl içinde merkezi yönetim 6 milyar 688 milyon, yerel yöne­timler 470 milyon, KİT’ler de 1 milyar 272 milyon dolar tuta­rında bir dış borç servisi ger­çekleştirecek.

Merkez Bankası’ndan 44,7 milyar dolar itfa

Merkez Bankası’nın bir yıl­da yapması gereken geri öde­me tutarı da 44 milyar 691 mil­yon dolarla toplam itfanın yak­laşık beşte birini oluşturuyor. Söz konusu ödemeler, yurt dı­şı döviz mevduat hesapları ile diğer merkez bankalarıyla ya­pılan ikili para takası (swap) anlaşmaları sonucu gerçekle­şen mevduat takasları ve yurt dışı bankalarca TCMB nezdin­de açılan depo hesapları kapsa­mında gerçekleştirilecek.

Mer­kez Bankası’nın dış borcu ve bir yıl içinde yapması gereken geri ödemenin önemli bir bölümü, önceki dönemde eriyen döviz rezervlerini ikame için yapılan swap borçlarından kaynakla­nıyor. Net döviz rezervi ekside olduğu dönemde Merkez Ban­kası, diğer ülke bankaları ile belli bir vade için yaptığı swap işlemlerine ağırlık vermişti. Swap borçları nedeniyle Mer­kez Bankası’nın kısa vadede dış borç servisi kamunun itfa yü­küne yaklaşmıştı.

Rezervler ve kaynak ihtiyacı

Merkez Bankası’nın toplam brüt rezervi 9 Ağustos itibarıyla 92,3 milyar doları döviz ve 57,9 milyar doları altın olmak üzere 150,2 milyar dolar oldu.

Brüt rezervlerin mevcut düzeyi ile gelecek bir yıldaki dış borç itfalarını karşılama oranı yüzde 63,5 düzeyinde bulunuyor. Aynı tarih itibarıyla Merkez Bankası’nın yükümlülükler sonrası net rezervi 46,9 milyar dolar düzeyinde. Rezervler içinde swap yoluyla edinilmiş varlıklar da yer alıyor. Swaplar hariç net rezerv ise 24,5 milyar dolar.

Gelecek bir yıldaki dış borç servisi yanında, bu dönemde verilecek cari işlemler açığı da kaynak ihtiyacını büyütüyor. Uygulanan sıkı para politikasının etkisiyle yıllık cari açık haziran sonunda 24,8 milyar dolara kadar düşmüş bulunuyor.

Ancak sonbahardan itibaren yeniden başlaması beklenen faiz indirimlerinin etkisiyle cari açıktaki sert düşüşün yerini yatay seyre ya da tedrici yükselişe bırakabileceği öngörülüyor. İyimser senaryoda gelecek bir yılda verilecek cari açık 25-30 milyon dolar aralığında tahmin ediliyor. Bu da dış borç itfası ve cari açık toplamında 250-270 milyar dolarlık bir dış kaynak ihtiyacına işaret ediyor.

Toplam dış borç 500 milyar doların üstünde

Türkiye’nin toplam brüt borç stoku, Hazine ve Maliye tarafından mart sonu itibarıyla 506,8 milyar dolar olarak açıklanmıştı. Mart sonu itibarıyla stokun 178,3 milyar dolarını kısa, 328,5 milyar dolarını uzun vadeli dış borçlar oluşturuyordu.

Merkez Bankası’nın yeni açıkladığı verilere göre kısa vadeli dış borç stokunun düzeyi haziran sonu itibarıyla 180,5 milyar dolar olurken, uzun vadeli dış borç stokuna ilişkin elde hala mart sonu verisi bulunuyor. Bu da yılın ikinci çeyreğinde uzun vadeli borç stokunun aynı kaldığı varsayılsa bile toplam dış borç stokunun 510 milyar dolara yaklaştığını gösteriyor.

Türkiye’nin 2019 sonunda 414,5 milyar dolar olan toplam brüt dış borç stoku, 2020 sonunda 428,6 milyar, 2021’de 435,4 milyar, 2022’de 457 milyar dolara çıkmış, 2023 sonunda 500 milyar doları aşmıştı.