Bir yanlış adımdan kurtuluyor muyuz?
"Yeşil kart" sistemini sona erdiren ve bu yılın Ocak ayında yürürlüğe giren gelir testi uygulamasıyla vizesi dolan yeşil kartlıları SGK'ya geçiren sistem olumlu sonuçlar veriyor. Mart ayında vize süresi dolan ve SGK bünyesine geçen "yeşil kartlılarla" bir ayda sigortalı üye sayısı 423 bin artış gösterdi. Ortalama aylık 150 binler seviyesindeki sigortalı artışının yaklaşım üç katında bir artışa ulaşan bu rakam, bir yanlış adımdan kurtulduğumuz sonucunu gösteriyor.
Yeşil Kart sisteminin SGK tarafından devralınması sonrasındaki ilk veriler "Bir yanlış adımdan kurtuluyor muyuz?" sorusunu kendi kendime sormama neden oldu.
Arkadaşımız Mehmet Kaya'nın haberinden "gelir testi uygulamasının devreye girmesiyle" Mart ayına kadar verilen süreye bağlı olarak 423 bin yeni sigortalı kaydı olduğunu ve prim gelirlerinde de yüzde 20 artış kaydedildiğini öğreniyoruz. İşte buna dayalı olarak "Yeşil kart uygulamasının istismarıyla yaşadığımız yanlıştan" yeni düzenleme ile kurtulmuş olduğumuzu söylüyorum.
Yeşil kart sistemi tam 20 yıl önce 1992 yılının Temmuz ayında "güvencesizlere destek" için iyi niyetli bir uygulama olarak yürürlüğe girdi. Ve bu yılın Ocak ayında yeni uygulamaya geçmeden önce yeşil kartlı sayısı 8 milyon 814 bin 969 kişiye ulaşmıştı. Bu 74 milyon 724 bin 269 kişilik toplam nüfusumuz içersinde yeşil kartlıların oranın yüzde 11.8'e kadar yükselmiş olduğunu gösteriyordu. Bu oran Yeşil kart sisteminin istismarını da ortaya koyuyor. Yeni sisteme geçilmesiyle "Yeşil kartlar" her yıl vize edildiği için süresi dolanlar vize edilmeyip SGK sistemine aktarılıp gelir testi içersine alınıyorlar. Süresi dolmayanlar vize sürelerine kadar geçici olarak yeşil kart taşımayı sürdürüyorlar.
Son veriler yeşil kartlıların aylık ortalama 35.7 liralık ilaç harcamaları olduğunu ortaya koyarken yeşil kart ayrımı yapılmayan sosyal güvenlik kapsamındakilerin teşhis tedavide harcama giderleri de ortalama 40.7 lira olarak ortaya çıkıyor.
Son yıllarda özellikle doğu ve güneydoğu da birçok kentte işçileri sigortalı çalıştırmak zorunda olan kurumların en büyük şikayetleri, "Yeşil kart imkanını kaybetmemek için kimse sigortalı çalışmak istemiyor" şeklindeydi. Van'da AB'den aldıkları fonla işlik sayılarını iki katına çıkarmak ve 300 yeni işçi almak isteyen İŞGEM yöneticilerinin de en büyük şikayetleri bu yöndeydi: "Yeşil kartlılar devletten700 bin liralık bir imkan elde ediyorlar. Biz sigortasız işçi çalıştıramıyoruz. Sigortalı çalışanlar yeşil kartlarını kaybedecekleri için sigortasız olarak çalışmak istiyorlar. Bizse kayıt dışı sigortasız olarak kimseyi çalıştıramıyoruz. O nedenle İŞGEM'imzi iki kat büyütecek ve çalışan sayısını iki katına çıkaracak AB'den 4 milyon euro fon alacağımız projeyi uygulayamıyoruz" diyorlardı.
Doğaldır ki, yeni uygulama bir yanıyla da kayıt dışılığı önleyici özellik taşıyacaktır. Haberde yeni düzenleme ile 423 bin sigortalının artmasının prim miktarında yüzde 20'lik bir artışa neden olduğu belirtiliyor. Bu da kayda geçişleri de içermektedir. Vize süreleri dolanlarla yeşil kartlılıktan sigortalı SGK bünyesine geçenlerin artacağı ve bu yıl 800 bin rakamına ulaşılacağı tahmini yapılıyor. Bunun da kayıt dışılığı azaltacağı anlamını taşıyor.
Çok net rakamlarla olmasa da yeşil kartla ilgili Van İşgem yöneticilerinin söyledikleri rakamları esas alırsak, Yeşil kart sisteminden ayrılıp gelir testi uygulamasıyla hiç ödeme yapmayacaklar dışında kalanlar yeni sistemde en az 35 lira aylık sigorta ödemesi yapacaklar. Bu da yeni sisteme geçenlerden devletin, gider eksiltmesi ve gider tahsili ile 735 liralık kişi başına bir kazancı olacak.
Böylece, iyi niyetle 20 yıl önce sadece yoksullar ve sosyal güvencesi olmayanlar için başlatılan ama zaman içersinde istismar edilen "Yeşil kart" uygulaması vizeleri sona ermemiş olanların sürelerinin sona ermesiyle son bulacak. Ve böylece kamu yanlış bir uygulamadan, sorun taşıyan bir sistemden kurtulmuş olacak…