Bir yandan varlıklar yurtdışına giderken 'Varlık Barışı' adıyla yurtdışından varlık bekleniyor (!)…
Geçen hafta gündeme bomba gibi düşmüş olmakla beraber; aslında dar ve ilgili çevrelerce beklenen “Varlık Barışı” ile ilgili düzenleme bu curcunada velveleye getirildi. Herkesin seçim ve geçim derdine düştüğü bu günlerde söz konusu düzenleme çok kolay bir şekilde işleme konuldu.
Düzenlemeye kimse yabancı değildi. Zira; geçen 10 yılda 4. kez gündeme getirilmişti.
Yurtdışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye'de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ve taşınmazlar için “varlık barışı” düzenlemesi getiriliyor.
Söz konusu varlıklarını 30 Kasım 2018 tarihine kadar Türkiye'deki banka veya aracı kuruma bildiren ve yüzde 2 oranındaki vergisini de 31 Aralık 2018 tarihine kadar ödeyen gerçek ve tüzel kişiler artık varlıklarını legalize etmiş olacaklar.
Dilerseniz bu düzenlemeyi bir tarafa koyarak iki soruya cevap arayalım.
1. Niye varlıklar yurt dışına çıkıyor?...
Aslında bu sorunun cevapları, nedenlerine bağlı olarak çok çeşitli olabiliyor. Şöyle ki;
- Her şeyden önce para, sermaye ve varlıkların dünyada serbestçe dolaşımı önemli bir etken. İnsanlar veya şirketler, ülkedeki varlıklarını yurt dışına çıkarıp yurt dışından servet veya varlık edinebiliyorlar.
- Örneğin; eğitim amaçlı yurtdışına gidenlerin oralarda kalma düşüncesi ciddi bir faktör. En azından yurtdışından konut, işyeri, araç satın alabiliyorlar ve bu nedenle Türkiye’den para veya bazı varlıklarını çıkarabiliyorlar.
- Bu faktöre benzer turizm ve sağlık amaçlı yurtdışında mülk edinmeler de bir başka etken. Aynı şekilde Miami, Cote d’Azure, Cannes, Portekiz gibi yerlerdeki moda yatırımlar… Yani dünyanın belli yerlerinde konut, yazlık, işyeri satın alanların ülkeden para çıkarması gerekiyor.
- Bu kişisel faktörler veya nedenler dışında bir başka önemli faktör de şu: Özellikle para ve varlıklar güvenli yerlere gider. Herhangi bir nedenle hukuki, fiili, ekonomik, politik güvensizlik gören kişi, aile ve özellikle büyük şirket grupları, çeşitli biçimlerde yurt dışına varlık çıkarma yollarına başvuruyorlar.
Bunun için kafamızı kuma gömmemize gerek yok. Son dönemde belli ülke veya bölgelere insanların nasıl varlık götürdüğünü bilenler biliyor. İngiltere başta olmak üzere; Kanada, Hollanda, Malta, Dubai, Uzakdoğu gibi bölgelere akın edildiği gün gibi ortada.
2. Niye yurtdışındaki varlıklar getirilmek isteniyor?...
Aslında normal olan şey, insanların ülkelerinde kalmak istemeleri olduğuna göre; yurt dışındaki varlıklarını getirmeleri de bunun doğal bir sonucudur.
- İnsanların veya şirketlerin yurt dışında kazandıkları veya edindikleri varlıkları Türkiye’ye getirmek istemelerinin önündeki vergi, kambiyo ve denetim engeli gibi engeller ortadan kaldırıldığında bu fırsat kullanılmak isteniyor. Dolayısıyla yurtdışındaki varlıkların ülkeye getirilmesinin yasal yolu açılmış oluyor.
- Daha önce bir şekilde ülkeden çıkarılmış varlıkların legal yollardan yeniden ülkeye getirilmesinin önünün açılması da bir başka gerekçeyi oluşturuyor.
- Çok daha önemlisi sorgusuz, sualsiz, denetimsiz bir şekilde varlıkları ülkeye getirerek aklama yolu kullanılmış oluyor.
İşte tam bu noktada günümüzde bir çelişki yaşanıyor.
Bir yandan ülkeden çeşitli yollarla varlık çıkışı yaşanıyor; başta çok büyük şirket grupları yer alıyor, bunu irili ufaklı kişi ve yapılar izliyor. Bir yandan da ne şekilde olursa olsun ülkeye varlık girişinin (vergi alınmayarak, denetim yapılmayarak, sorgulama dışı tutularak) cazibesi oluşturuluyor ve bunların ülkeye girişi sağlanmak isteniyor.
Bu cazibe, ne yazık ki 10 yıldan beri defalarca uygulandığı halde bir türlü gerçek amacına ulaşamıyor.
Galiba; her iki yönlü harekette de “güven boyutu” öne çıkıyor. Bu durumda da “gelen, gideni aratıyor(!)”. Bazı bireysel işlemlerle yetinilmek zorunda kalınıyor.
Dolayısıyla yeni varlık barışına da şimdilik çok bel bağlamamak gerekiyor.