Bir musibet…
Kurda ani hareketler yaşanırken dış borcun ne kadar tehlikeli olabileceği kafalara öyle bir dank etti ki kısa vadeli dış borçta bir anda frene basıldı. Özellikle özel sektör tarafından!
Merkez Bankası’nın dün açıkladığı verilere göre, kısa vadeli dış borç stoku temmuz ayında yalnızca 10 milyon dolar arttı. Bu artış kamu sektöründen kaynaklandı. Temmuzda kamunun kısa vadeli dış borcu 427 milyon dolar arttı, özel sektörün borcunda ise 417 milyon dolarlık gerileme oldu. Böylece toplamda yalnızca 10 milyon dolarlık bir artış kaydedildi.
İlginçtir, kamudaki artışın hemen hemen tümü kamu bankalarından kaynaklandı. Temmuzda kamu bankalarının kısa vadeli dış borcu 424 milyon dolar artış gösterdi. Merkez Bankası’nın borcunda da 3 milyon dolarlık artış yaşandı.
Buna karşılık biraz önce de belirttik, özel sektörün borcu 417 milyon dolar azaldı. Bu azalmanın 379 milyon doları finansal kuruluşların borcundaki gerilemeden kaynaklandı. Finansal kuruluşlar kapsamında bankaların borcu 234 milyon, bankacılık dışı finansal kuruluşların borcu 145 milyon dolar azaldı. Finansal olmayan özel sektör kuruluşlarının borcunda da 38 milyon dolarlık azalma kaydedildi.
Kısa vadeli dış borcu olanların uykularını kaçıran kur artışının ağustosta çok daha belirgin hale geldiği bilinen bir gerçek. Bu yüzden, kısa vadeli dış borcun ağustosta biraz daha azalmış olduğu tahmin ediliyor. Aynı eğilim eylülde de sürüyor olabilir.
Ödenecek borç azaldı
Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl ve daha az süre kalan borçlar temmuzda hazirana göre azaldı. Haziran ayında bir yılda ödenmesi gereken borç 165 milyar 196 milyon dolardı. Temmuzda ise bir yılda ödenmesi gereken borç 164 milyar 489 milyon dolara geriledi.
Bir yılda gerçekleştirilecek 164.5 milyar dolarlık borç ödemesinin 20.7 milyar dolarını kamu yapacak. Kamuda da en büyük ödemeyi 15.9 milyar dolarla bankalar gerçekleştirecek. Genel yönetimin yapması gereken ödeme 4.6 milyar dolar düzeyinde.
Temmuzdan itibaren önümüzdeki bir yılda özel sektör 140.6 milyar dolar ödeyecek. Bu ödemenin 84.3 milyarını finansal kuruluşların yapması gerekiyor. Finansal kuruluşlar kapsamında bankaların gerçekleştireceği ödeme 77.5 milyar dolar, bankacılık dışı finansal kuruluşların ödemesi 6.9 milyar dolar. Finansal olmayan kuruluşlar da bir yıl içinde 56.2 milyar dolarlık ödeme gerçekleştirecek.
Bir yıllık dönemde Merkez Bankası’nın ödemesi gereken borç da 3.2 milyar dolar.
Yurtdışından sağlanan krediler
Özel sektörün yurtdışından sağladığı krediler ise temmuz ayında az da olsa artış gösterdi. Kısa vadeli krediler 44.8 milyon dolarlık artışla 37.3 milyar dolara çıktı. Temmuz ayında finansal kuruluşların yurtdışından sağladığı krediler 404.8 milyon dolar azalırken, finansal olmayan kuruluşların kredilerinde 449.6 milyon dolarlık artış oldu.
Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu ise temmuz ayında 2.9 milyar dolar arttı. Bu artışın 1.4 milyar doları finansal kuruluşlardan, 1.5 milyar doları da finansal olmayan kuruluşlardan kaynaklandı.
Artış hızının düşmesi kaçınılmaz
Bir kez daha vurgulamakta yarar var. Özel sektörün yurtdışından sağladığı kredilerde temmuz ayında her ne kadar bir miktar artış varsa da bu eğilimin yavaşlamasını, hatta tersine dönmesini beklemek gerek.
Atılan bazı adımların ekonomideki etkilerini bıçakla kesercesine bir anda görmek söz konusu olmuyor. FED bir politika başlattı başlatmasına da, henüz takvim (en azından şu satırlar yazılırken) net değil. Yoksa ne olacağı biliniyor. Dolayısıyla uluslararası alanda kaynak bulmanın, bulunduğunda da bunun pahalı olacağının kesin olduğu ortada. Bunun sonuçlarını tahmin etmek de herhalde zor olmasa gerek.
