Bir genel kuruldan yayıncılık manzaraları

Türkiye Yayıncılar Birliği 30 yaşında. Benim meslekte 39. senem, Dünya Kitap eki önümüzdeki Kasım ayında 25. yılını kutlayacak. Yani ilk gününden bu yana izlediğim, gelişimine tanık olduğum bir dernek. Geçtiğimiz Çarşamba günü genel kurulu toplandı. Yönetim Kurulu Başkanı Metin Celâl Zeynioğlu’nun açılış konuşması ve altını çizdikleri önemliydi. Bugün onları satır başlarıyla vermek istiyorum:

“2014 yılında 50 bin 752 çeşit ve 561 milyon 103 bin 770 adet kitap üretildi. Kişi başına 7,3 kitap düştü. Üretilen kitap adedinde geçen yıla göre yüzde 4.6 artış olduğu görülüyor. 2014 yılında yayıncılık sektörünün toplam cirosu geçen seneye göre yüzde 2.9’luk artışla 2 milyar 381 milyon dolara yükseldi. Uluslararası Yayıncılar Birliği’nin (IPA) 2014 verilerine göre Türkiye dünyanın en büyük 12. yayıncılık sektörü ve üretilen yeni kitap çeşidinde 11. sırada yer alıyor.
(...) Yayıncılık sektörünün tüm harcamaları Euro üzerindendir. Euro’daki ciddi artışlara rağmen kitap fiyatlarına zam yapmamaya çalışılıyor. Buna rağmen okurların kitap fiyatlarının yüksekliğinden yakındığını biliyoruz. Halkta enflasyon duygusu oluştuğunda ilk vazgeçeceği kültür giderleridir. Kitap almaktan vazgeçmektir.

Evet, kitap çeşitleri her yıl düzenli olarak artıyor, ama kitabevi sayısı artmıyor. Yayınlanan 50 bin çeşit kitabın kitabevlerinde sergilenmesi mümkün değil. Kitabevleri sadece çok satan kitapları satma eğiliminde. Yayıncılığın çok renkliliği yansımıyor. Kitap satışlarında yaşanan tekelleşme endişe verici boyutta.

(...) Kitap üretiminde eğitim yayınlarının payının yüzde 71, eğitim yayıncılığının tamamen devletin kontrolünde olması yayıncılık sektörünün tamamen devletin tasarruflarına bağımlı olduğunun da bir göstergesidir.  

Milli Eğitim Bakanlığı 2014 yılında ilk ve orta öğretim öğrencilerine 216 milyon 698 bin 371 adet ücretsiz ders kitabı dağıttı. Türkiye’nin en büyük yayıncısıdır. Piyasayı belirleyen de odur. (...) MEB yeniden yayıncılığa giriyor hem de okullarda okunacak yardımcı kitaplara ve kültür kitaplarına denetim geliyor. (...) Okullara kitap ve yazar sokulmuyor. Kütüphaneler, kitap seçmek için kurulmuş komisyonlar sansür kurulu gibi çalışıyor. Klasikleşmiş, onlarca yıldır okunan çocuk ve ilk gençlik yayınları bu komisyonların kararları ile ilçeler düzeyinde engelleniyor. MEB, eğitim yayıncılığını desteklemesi, gelişimini sağlaması gerekirken TÜBİTAK’a ders kitabı yazdırmak gibi projelerle köstek oluyor.

(...) Dijital alandaki korsanlığı önleyecek, fikri haklar alanına güncel gelişmelere uygun düzenlemeler getirecek Fikir ve Sanat Eserleri yasa taslağı ise ilgili tüm sektörlerin talebine rağmen yasalaşmayı bekliyor.
Geçtiğimiz 2 yılda yayınlama özgürlüğünü engellemek amacıyla birçok yeni yasa maddesi yürürlüğe girdi. Sansür ve otosansür ülke genelinde ve tüm yayın organlarında yaygınlaştırılmaya çalışılıyor. İnternet kullanımını, internet aracılığıyla düşüncelerin ifade edilmesini denetleyecek, cezalandıracak yasa değişiklikleri dikkati çekicidir.
Hükümete, devlet yöneticilerine yönelik her türlü eleştiri ‘hakaret’ olarak algılanıyor ve eleştirel görüş bildirenler hakkında davalar açılıyor. (...) Herkesin hiçbir engellemeye uğramadan, hapis edilme tehdidi hissetmeden yayın yapabilmesini, kitaplarını satabilmesini ve tabii herkesin istediği kitabı okuyabilmesini savunuyoruz ki bu da Temel İnsan Hakları’nın en önemli maddelerinden biridir.”

Evet, durum böyle. Genel Kurul sonuçları ise şöyle: 2015-2017 çalışma döneminde görev yapacak yeni yönetim kurulu üyeleri Arman Fikri, Ebru Şenol, Emrah Özpirinçci, Fahri Aral, Metin Celâl, Özgür Akın ve Servet Düz olarak belirlendi. Allah kolaylık versin!