Bir bakışta yeni vergi tasarıları

TBMM'nin gündeminde şu anda 39 maddeden oluşan bir vergi kanun tasarısı ile 12 maddesi vergi düzenlemesi olan, 56 maddeden oluşan bir kanun tasarısı bulunmaktadır.
Dolayısıyla önümüzdeki günlerde toplamda yaklaşık 50 maddeyi bulan vergi düzenlemeleriyle karşılaşıyor olacağız.
Bahsedilen vergi tasarılarının içeriğini bir makalenin kapsamında incelemek elbette olanaklı değil. Aşağıda, okuyucuya genel bir fikir verecek şekilde, düzenlemelerin kısa bir özeti yapılacaktır.
1. Konut kira gelirinde istisna sınırlanıyor
Tasarıda yer alan bir düzenlemeyle, konut kira geliri elde edenlerin yararlandıkları, 2012 yılı için tutarı 3 bin lira olan istisna uygulaması daraltılmak istenmektedir. Tasarıyla göre, belli bir tutarın üzerinde (2012 yılı için 88 bin lira) ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve irat elde edenlerin istisnadan yararlanmasına son verilmektedir.
2. Yeşilay'a ve ibadethaneler için yapılan bağışların matrahtan indirilmesi
Türkiye Yeşilay Cemiyeti'ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağışlar ile imar planında dini tesis alanı olarak ayrılan yerlerde ibadethane yapımına yönelik ayni ve nakdi bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirimine olanak sağlanmaktadır.
3. Hizmet ihracına vergi teşviki
Türkiye'de yerleşmiş olmayanlara Türkiye'den verilen ve yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti ile eğitim ve sağlık hizmeti verenlerin, bu hizmetlerden elde ettikleri kazancın %50'sinin gelir veya kurumlar vergisi matrahından indirimi öngörülmektedir.
4. Teşvik belgeli bazı yatırımlarda stopaj teşviki
Bakanlar Kurulu'nca belirlenen illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlar kapsamında istihdam edilecekler için gelir vergisi stopajı teşviki getirilmektedir. Öngörülen düzenlemeyle; teşvik terkin yöntemiyle istihdamı sağlayana verilmekte, teşvik tutarı asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlandırılmakta, teşvik süresi yatırımın işletilmeye başlanacağı tarihten itibaren 10 yıl olarak belirlenmektedir.
5. Teşvik belgeli bazı yatırımlarda KDV iadesi
Yatırım teşvik belgeleri kapsamında, asgari 500 milyon TL sabit yatırım öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat harcamaları nedeniyle yüklenilen ve ilgili yıl içinde indirilemeyen KDV'nin iadesine ilişkin düzenleme yapılmaktadır.
6. Teşvik belgeli bazı yatırımlarda sigorta primi desteği
Bakanlar Kurulu'nca belirlenen illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlar kapsamında istihdam edilecekler için sigorta primi desteği getirilmektedir. Düzenlemeye göre; yatırım teşvik belgeleri kapsamında yapılan yatırımlarla sağlanan istihdam üzerindeki yükün azaltılması amacıyla, iş gücü üzerindeki işveren hissesi ile sigortalı hissesi tutarlarının bir kısmı devletçe karşılanacaktır. Destek tutarı prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi dikkate alınarak belirlenmektedir.
7. Teşvik belgeli yatırımlarda kurumlar vergisi teşvikinde yeni düzenleme
İndirimli kurumlar vergisi oranı teşvikinde Bakanlar Kuruluna yeni yetkiler verilmektedir. Bakanlar Kurulu'na verilen en önemli yeni yetki, yatırıma başlama tarihinden itibaren hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, birinci bölge hariç, bölgeler itibariyle farklı sınırlar çerçevesinde, yatırım döneminde kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlara indirimli oranın uygulanabilmesine ilişkindir. Bu düzenlemenin hayata geçmesi ve Bakanlar Kurulunun da verilen yetkiyi kullanması durumunda, bazı bölgelerde teşvike ulaşım, harcamanın yapıldığı tarihe doğru daha erkene alınabilecektir.
8. Girişim sermayesine destek
Tasarıyla girişim sermayesine yeni teşvikler getirilmektedir. Bu çerçevede; kurumların, girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kar payları kurumlar vergisinden müstesna tutulmakta, beyan edilen gelirin % 10'u ile sınırlı, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların, beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirimi öngörülmektedir.
Tasarıyla ayrıca, Türkiye'de kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına ve fonlarına sermaye olarak konulması veya bu fon ve ortaklıkların paylarının satın alınması amacıyla, kurum kazancının % 10'unu veya özsermayenin %20'sini geçmemek şartıyla, ilgili dönem kazancından girişim sermayesi fonu ayrılabilmesine olanak sağlanmaktadır.
9. Elektrik piyasası için yeni düzenleme
Elektrik dağıtım şirketleri ile elektrik üretim tesis ve/veya şirketlerinin özelleştirilmeleri çalışmaları kapsamında yapılacak devir, birleşme ve bölünme işlemleriyle ilgili olarak ortaya çıkan kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmektedir. Düzenlemeyle ayrıca madde kapsamındaki teslim ve hizmetler KDV'den de istisna edilmektedir.
10. Finansman giderlerinde kısıtlama
Daha önce uygulanan finansman gider kısıtlaması uygulaması benzeri bir düzenlemeyle, kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz ve benzeri ödemelerin, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek bir kısmının gider olarak dikkate alınmaması öngörülmektedir. Düzenlemeye göre kısıtlama % 10 ile sınırlı olabilecek ve yatırım maliyetine eklenen faiz ve benzeri ödemeler sınırlamaya tabi olmayacaktır.
11. Konut tesliminde uygulanacak KDV oranı
Konut teslimlerinde arsa veya konutun vergi değerine bağlı olarak farklı vergi oranı uygulanabilmesi konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmesi öngörülmektedir. Yapılan açıklamalardan, belli bir değeri geçen konut teslimlerinde, teslim edilen konut 150 metrekarenin altında da olsa % 18 oranında KDV ödenmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.
12. Kamu borcunun ödenmesinde kolaylık
Kamu borcunun aynı belediye sınırları içinde de olsa diğer tahsil dairelerine ödenebilmesi sağlanmaktadır.
13. Vergi iadesinde faiz uygulaması
Mükelleften kaynaklanan fazla ve yersiz vergi ödenmesinde, fazla veya yersiz ödenen verginin, hatanın düzeltilmesine ilişkin başvuru tarihinden itibaren tecil faizi oranında bir faizle mükellefe iadesi öngörülmektedir.
14. Yolcu beraberi getirilen cep telefonlarına harç
Yolcu beraberi getirilen cep telefonları için 100 lira kullanım izin harcı getirilmektedir.
15. Mobil telefon aboneliğinde avantaj
Mobil telefon aboneliğinin ilk tesisinde alınan ve halen 37 TL olarak uygulanan özel iletişim vergisinin, iş ve hizmetlerin merkezi bir sunucu tarafından uzaktan izlenmesi ve yürütülmesine yönelik makineler arası veri aktarımına mahsus olan ve bunların yürütülmesi için zorunlu olanlar dışında sesli, görsel iletişim veya genel amaçlı internet erişimi için kullanılmayan mobil telefon abonelikleri için alınmaması öngörülmektedir.
16. Elektrikli araçlarda kullanılan pillerde ÖTV oranı
Elektrikli araçlarda kullanılan araç pilleri ÖTV kapsamına alınmakta, bunların vergi oranı ise %3 olarak belirlenmektedir.
17. Bireysel emeklilik düzenlemeleri
Bireysel emeklilik sistemindeki katılımcılara bugün itibariyle sağlanan en önemli teşvik, ödenen katkı paylarının gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılabilmesidir. Vergi teşvikinin bireysel emeklilik sistemini yeteri kadar teşvik etmediği gerekçesiyle, yapılması amaçlanan değişikliklerle, vergi teşvikine son verilmesi, mevcut sistemin yerine sistemdeki katılımcıların doğrudan devlet katkısı yöntemi ile daha etkin şekilde teşvik edilmesi hedeflenmektedir.
Bu çerçevede vergi kanunlarında çok sayıda değişiklik yapılmaktadır. Örneğin;
- Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının ücret matrahından indirilmesi uygulamasına son verilmektedir.
- Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerde uygulanan istisnaya son verilmektedir.
- Katılımcıların bireysel emeklilik hesaplarına yapılan devlet katkısının veraset ve intikal vergisinden istisna olması sağlanmaktadır.
Yapılan düzenlemelerle ayrıca;
- Şahıs sigorta primlerinin gider yazılmasıyla ilgili düzenlemeler yapılmaktadır.
- Bireysel emeklilik sistemi ve tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemelerde stopaj uygulaması yeniden düzenlenmektedir. Yeni düzenlemeyle bu kurumlarca yapılan toplam ödemenin değil sadece gelir tutarının stopaja tabi olması öngörülmektedir.
- Üyelerine veya çalışanlarına emekliliğe yönelik taahhütte bulunan dernek, vakıf, sandık, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketindeki emekliliğe yönelik taahhütlerin bireysel emeklilik sistemine aktarımında çeşitli vergi ayrıcalıkları sağlayan geçici düzenlemenin uygulama süresi 31.12.2015 tarihine kadar uzatılmaktadır. Bunun yanı sıra, aktarım sırasında doğabilecek vergi yükümlülüklerine ilişkin olarak önceki uygulamada yaşanan sorunların giderilmesi amacıyla, uygulamayı çok daha açık ve net biçimde ortaya koyan düzenlemeler yapılmaktadır.
Makalenin başında da ifade edildiği gibi, yukarıda özetlenen konularda henüz yapılmış ve yürürlükte olan herhangi bir düzenleme yoktur. Özetlenen tasarılar halen TBMM'nin gündemindedir ve yasalaşma süreci devam etmektedir.