Bilgi yorgunluğu: Modern çağın çelişki sarmalı
Global Data Insights (2024) raporuna göre, her gün üretilen veri miktarı 2,5 kentilyon baytı aşıyor. Anlamak için, dünya üzerindeki her bir kum tanesinin bir baytı temsil ettiğini düşünün. Belirtilen bu bayt miktarı, dünyadaki tüm kum tanelerinden bile çok daha büyük bir bütünü ifade ediyor!
Günümüzde bilginin hızla artması ve erişilebilir olması, bireylerin bilgiyle ilişkisini kökten değiştiriyor. İnsanlık, “Bir harf öğretenin 40 yıl kölesi olurum” anlayışından, “Bana gereksiz bilgi verenden derhal uzaklaşırım” noktasına geçiyor. Bilgi Yorgunluğu” (Information Fatigue) olarak adlandırılan ve metal yorgunluğuna benzeyen bu durum, kontrol edilemez miktarda bilgi ve veriye maruz kalma sonucu ortaya çıkıyor. Zihinsel bitkinlik olarak kendini gösteriyor ve olumsuz etkileri giderek belirginleşen küresel bir salgın gibi hızla yayılıyor.
Haberden kaçınma!
2024 yılında yayınlanan Reuters Enstitüsü’nün Dijital Haber Raporu, bu yorgunluğun en belirgin göstergelerinden biri olan “haberden kaçınma” eğilimini vurguluyor. Rapora göre, dünya çapında insanların %39’u, haberleri depresif, acımasız ve sıkıcı buldukları için bazen veya sıkça haberden uzak duruyor. 2017’de %29 civarında olan rakam bilgi yorgunluğunun hızını ve yaygınlaşmasını açıkça gösteriyor.
TÜBİTAK’ın 2024 Yılı Araştırma Projeleri Değerlendirmeleri ise bilimsel alanda da benzer bir tabloyu ortaya koyuyor. Araştırmacılar, artan proje sayısı ve bilimsel yayınların yoğunluğu karşısında, bilgiyi sindirme ve analiz etme kapasitelerinin zorlandığını belirtiyor. Zihinsel bitkinlik, bilimsel üretkenlik ve akademik çıktıların kalitesi üzerinde de maliyeti hayli yüksek olumsuz etkiler yaratıyor.
Bilgi tüketimindeki endişe verici seçicilik kaybı!
Zihinsel bitkinliğin bir diğer boyutu ise, bilgi tüketimindeki seçicilik kaybı. Yapay zeka ve dijital platformlar, algoritmalar sayesinde kullanıcıların ilgi alanlarına uygun içerikleri ön plana çıkararak bilgi akışını kişiselleştiriyor. Ancak, bu kişiselleştirme, bireyleri kendi düşünsel balonlarına hapsediyor, dolayısıyla yeni ve farklı perspektiflerden uzaklaştırıyor. Survivor Dijital Pazarlama Ajansı’nın 2024 Trendleri Raporuna göre, bu durum, dijital pazarlamada bir strateji olarak kullanılsa da bireylerin bilgi yorgunluğunu artıran bir unsura dönüşüyor.
Bilgi yorgunluğunu azaltmak için…
Bilgi akışının yönetimi ve filtrelenmesi kritik öneme sahip. Bireylerin, kendi ilgi alanlarına ve kapasitelerine uygun bilgi tüketimini öğrenmeleri ve dijital detoks gibi yöntemlere başvurmaları gerekiyor. Ayrıca, eğitim ve medya okuryazarlığı programları da bu yorgunlukla mücadelede bilgiyi nasıl daha etkin yönetebileceğimizi öğrenmek için yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, bilgi yorgunluğu, modern dünyada bireylerin karşılaştığı en büyük zihinsel zorluklardan biri. Bu durumun farkında olarak, bireysel ve toplumsal düzeyde stratejiler geliştirmek, daha sağlıklı bir bilgi tüketimi ve daha kaliteli yaşam için şart!
O zaman 2025 manifestolarına şunları da ekleyelim:
1- Bilgi filtreleme araçları kullan: Günlük bilgi akışını kontrol etmek için RSS okuyucular (içerik güncellemelerini otomatik olarak takip etmeye yarayan sistem) içerik filtreleme uygulamaları veya e-posta yönetim araçları kullanarak gerçekten önemli olan bilgilere konsantre ol.
2- Dijital detoks günleri yap: Haftanın belirli günlerinde telefon, bilgisayar ve diğer dijital cihazlardan uzak durarak zihnini dinlendirip gerçek hayata odaklan.
3- Medya okuryazarlığını geliştir: İnternetteki bilgi kirliliğini ayırt ederek güvenilir kaynakları seçme konusunda bilinçli bir bilgi tüketicisi ol.
4- İlgi alanın dışındaki bilgilere de açık ol: Sadece ilgi alanlarına değil, farklı perspektiflere ve kaynaklara da zaman ayırarak bilgi balonunun dışına çık ve yeni bakış açıları kazan.
5- Zaman yönetimi tekniklerini öğren: Bilgi tüketimini daha verimli hale getirmek için Pomodoro tekniği veya Eisenhower matrisi gibi yöntemleri kullan.