Bi’ sor neden yaptım?

"Yaptım, evet yaptım. Ama bir sor bakalım neden yaptım?"

Banker Bilo filmini hatırlar mısınız?

Şener Şen ile İlyas Salman'ın köyden başlayan, şehirde bankerliğe uzanan maceralarını anlatır. Maho'nun Bilo'ya attığı her kazıktan sonraki müthiş repliğidir bu.

Enflasyon rakamlarına bakarken aklıma geldi bu sahne.

Ne alakası var, anlatayım.

Malum, ekonomi soğuyor. Bunu aşmak için alınan önlemler, verilen teşvikler, destekler var.

Bunların önemlilerinden biri de beyaz eşya ve mobilya sektöründe önce taksit sınırlamasının gevşetilmesi sonra da vergi indirimlerinin sağlanmasıydı.

Bu yolla fiyatlar düşecek, ödeme koşulları rahatlayacak, ekonomi canlanacaktı.

Oldu mu? Oldu.

Yüzde 6.7'lik ÖTV indirimi 3 Şubat'ta devreye girdi.

Araştırma şirketi Brandzone'un raporuna göre beyaz eşyada kaleme göre değişmekle birlikte fiyatlar yüzde 6 ile yüzde 15 arasında indi. Örneğin bir başka bağımsız araştırma şirketi
GfK'nın, çok satılan 10 buzdolabı fiyatlarını karşılaştırdığı araştırmasına göre, buzdolabı fiyatları yüzde 5 ile yüzde 9 arasında indi.

Fiyatlar inip kampanyalar başlayınca, beyaz eşya satışlarında ciddi yükseliş yaşandı. 4 büyük beyaz eşyada ortalama 550 bin adetlerde giden satışlar, neredeyse 400 binlere gerilerken, indirim sonrasında Şubat ayında 600 bin satış yapıldı.

Mart ayında rekor kırıldı, satış rakamı 740 bine yükseldi.

Buraya kadar her şey güzel.Fakat dünkü enflasyon rakamlarına baktığımızda, ev eşyasında fiyatların yükseldiğini gördük.

Benzer bir uyarıyı, Merkez Bankası geçtiğimiz ayki enflasyon görünümünde de yapmıştı.

Nisan ayında fiyatlar gerçekten de yukarı gitti mi?

Gitti.

Hatta bazı ürünlerde 3 Şubat öncesine ulaştı mı?

Ulaştı.

Yani tüketicinin avantajı, indirim yılsonuna uzatılmasına rağmen birçok kalemde uçtu mu?

Uçtu.

Yani zam yapmışlar mı?

Yapmışlar. (Önce kolaycı bakıp, önyargı ile, soru işareti ile yaklaştığımı itiraf etmeliyim.)

Ama bi' durun.

Bi' soralım. Yapmışlar, ama neden yapmışlar.

Beyaz eşyacılara Banker Maho muamelesi yapıp fırsatçılıkla suçlamadan önce Yurtiçi Üretici Enflasyon rakamlarına bakalım.

İmalattaki toplam 12 aylık enflasyon, yüzde 18.27.

Yani üretim maliyetleri ortalama bu kadar yükselmiş.

Ana metallerdeki 12 aylık fiyat artışı (sıkı durun) yüzde 42.68.

Plastik, beyaz eşya için önemli bir girdi. Ham petrolde 1 yıllık enflasyon (sıkı durun) yüzde 86. Rafine petrol ürünlerine bakalım, yüzde 70.

Son bir yıl içinde beyaz eşyanın hammaddesi olan metallerde ne kadar artış olmuş?

Dolar bazında çelikte yüzde 29, alüminyumda yüzde 18, bakırda yüzde 16.

Dolar/TL'de bu süre zarfındaki değer değişimi ne kadar? yüzde 22.

Yani maliyetleri, ortalamada bakarsak yüzde 35 civarında yukarı gitmiş. Ki toplam maliyetlerinin içinde bunların payı yüzde 35 ile yüzde 50 arasında değişiyor.

Vergi indirimi olmasa, büyük olasılıkla bu fiyat farkını yansıtamayacaklardı.

Ama bu da marjlarından çok ciddi şekilde yemek anlamına gelecek, büyük olasılıkla istihdama da yansıyacaktı. Zira halka açık üreticilerden Arçelik bilançosunda EBITDA marjı yüzde 10'lar, Vestel Beyaz'da yüzde 15'ler civarında. Bu EBITDA marjları ile bu fiyat artışlarını karşılamak pek de mümkün değil.

Yani.

Yapmışlar mı? Yapmışlar.

Ama bir sorun bakalım, neden yapmışlar...

NOT: Dünya sinema tarihinde çok az oyuncu vardır, komedide bu kadar başarılı olduktan sonra karakter oyuncusu olarak onun da üzerine çıkmayı başaran. Twitter'da gördüm geçen gün. Kaynağını hatırlayamıyorum, o yüzden özür dilerim ancak Şener Şen gibi bir ustanın son 27 yılda sadece 7 filmde oynadığını biliyor muydunuz? Keşke Yavuz Turgul dışında bir yönetmen ile çalışmayı da kabul etse. Ya da Yavuz Turgul daha fazla proje ile görsek. Keşke Şener Şen daha fazlasını yapsa.