Berlin kültürle kazanıyor
Berlin’deki Zeus Sunağı’nın bulunduğu Bergama Müzesi’nde yüzyıl öncesine ait bir mühendislik hatası yüzünden, onarım bitirilemiyor. Şehrin yılda bir milyonu aşkın turist çeken en yıldız müzesi üç yıldır ziyarete kapalı. Onarım, 261 milyon euro hesaplanmıştı, 477 milyon harcandı. Müzenin en erken açılabileceği tarih 2023. O da, eğer müzenin temelinde 1910’da “unutulan” iki su pompası düzeneği, temele zarar vermeden çıkartılabilirse?
Berlin, depremi ve susuzluğu tanımayan talihli bir şehir. Ama her talihin bir de kör talihi var: Şehrin, zeminden 3-5 metre aşağısı bataklık. Her inşaatta suyun çıkartılması gerek. Buna estetik çözümleri var: Atılacak suyu taşıyan mavi borular, bienal eseri gibi caddelerin üzerinden kemerle, yolların kenarından geçip gider, Spree Nehri’ne kavuşur.
Sunağın yerini, Bergama – Dikili karayolunu yapan Alman mühendisleri, tesadüfen buldukları antik parçaların izini sürerek saptamışlardı. 1878’de Sultan Abdülhamit’in izniyle Bergama’dan Berlin’e taşınan Sunak için yıldız müzelerin arasına neoklasik bir bina yapıldı. 1907 - 1930 arasındaki inşaatta, temeldeki suyun çıkarılması için kurulan iki su pompası düzeneği “her nasılsa” orada bırakılmış. Üzerine saray gibi bir bina inşa edilmiş. 2013’te başlayan onarımda durum farkedilince, ortaya hiç hesapta olmayan yepyeni bir sorun çıkmış: Temelde çürük diş gibi duran bu pompa mekanizmaları, Sunak’ın (ve binadaki yerden tavana yükselen diğer eserlerin) ikibin yıllık mimarisine zarar vermeden, iş makineleriyle oradan nasıl çıkartılacak?
Bu arada, müzenin ziyarete kapalı olması hem gelir kaybı, hem prestij kaybı. Buna geçici bir çare düşünüyorlar: Uygun bir yere bir ziyaret binası yapılacak. İran kökenli Avusturya’lı sanatçı Yadegar Asisi, burada Sunak’ı üç boyutlu gösteren bir panorama sunacak. Sanatçı, 2012’de de Antik Bergama’yı panoramayla gösteren bir sergi hazırlamıştı. 2018 ilkbaharında binanın hizmete girmesi bekleniyor. Aynı zamanda, 5 müzeyi birbirine bağlayacak yürüyüş yolu ve ziyaretçi merkezi de yapılıyor. Fatura: 1.5 milyar euro!
Yetkililer, “Londra, Berlin’e göre turizm açısından çok daha dinamik, ama Berlin’de potansiyel daha fazla” derken haklılar. 2015’te Berlin’i 12 milyon turist ziyaret etti. 10 milyar euro bıraktılar. 2014’te hükümet ve belediye sadece kültür yatırımına 940 milyon euro harcadı. Turistler de katkı yapsın diye otel odalarına gece başına % 5 ek vergi konuldu.
Berlin, kültür turizmine odaklı, hedefi milim kaçırmadan, titizlikle, bilimle gidiyor. 9 Kasım 1989’da Duvar’ın yıkılmasından beri aralıksız süren onarım sürecinden en çok payı alan, kültür-sanat kurumları: Üç opera binası baştan aşağıya elden geçiriliyor. Yeni bir modern sanat müzesine daha karar verildi (200 milyon euro). Savaşta yıkılan Prusya Kraliyet Sarayı aynen inşa ediliyor: İki müze ve başka kültür kurumlarının yeni evi olacak. Binanın “neden” yapıldığı, “neye benzeyeceği” hakkında kamuoyu 2012’den beri bilgilendiriliyor. Boş arsanın yanına yapılan 5 katlı “geçici” ziyaret binasındaki kalıcı sergide, Berlin’in bu bölgesinin milimetrik maketi, yeni binaya taşınacak müzeler hakkında etkileşimli bilgi v.b. sunuluyor. Eskiden, Prusya Kralları’nın ikametgahı ve devlet yönetim binası olarak kullanılan saray, 2019 sonbaharından itibaren halkın bilgi-kültür merkezi olacak. Fatura: Şimdilik 600 milyon euro. Bu arada, ayrı bir bölgedeki Kulturforum’da 8 müze ve kurumda onarım derdi yok.
Ve Berlin, 1919 – 1933 arasında Bauhaus (bizdeki AVM ile ilgisiz) mimari üslûbunun 100’üncü kuruluş yılını 2019’da anacak. Bauhaus Müzesi’ne 5 katlı cam bir bina ekleniyor. Ülke çapında 100 mimarlık sergisi açılacak.