Belirsizlikler Yılı: 2025

2025’in ilk gününe merhaba!. Karmaşık bir yılı geride bıraktık. Enflasyon, faiz kararları, piyasalarda inişler çıkışlar, krip­toparalar, Trump 2.0 beklentileri jeopoli­tik riskler küresel ekonomik gündemde ye­rini alırken, bizde bunlara ilave olarak işin toplumsal tarafını tedirgin eden ve vicdan­ları yaralayan kadın ve çocuk cinayetleri de epey canımızı sıktı.

2024 yılını küresel olarak da biraz daha kontrol altına alınmış enflasyon görünümü ve faizlerde indiri­me gitmeye başlayan MB’ler cephesinde tamamlamış olsak da, 2025 yılının makro görünümünün pür pak olacağını söylemek zor olabilir.

Trump belirsizliği sadece ekonomik değil siyasi gündem de yaratacaktır...

Trump etkilerine yönelik belirsizlikler seçim sonrasından beri gündemde. FED, 25 baz puanlık bir faiz indirimine gitmiş ol­sa da, 2025 yılı enflasyon tahminini yukarı yönlü revize ederek, faiz indiriminde da­ha çekimser davranacağını belirtti.

Trump döneminin enflasyonist geçeceği beklenti­lerinin altını FED de son açıklamaları ile çizmiş oldu. Aslında sadece bu beklentile­rini dile getirmekle kalmadı, enflasyonda yukarı yönlü bir hareketlenme ile beraber para politikasına karar vermede bağımsız olduğunu da hatırlatmış oldu. Yılın son günlerinde Trump’ın Kanada, Grönland ve Panama Kanalı’na yönelik yaptığı açık­lamaları ise 2025’in küresel boyutta, hem siyasi hem de ekonomik perspektifle bolca Trump hikayeleri konuşulacak bir yıl oldu­ğunu da ispatlar nitelikte.

Bizde yaşam şartları: Beyaz yaka-mavi yaka...

Bizde ise yılın son günlerinde karar ve­rilen asgari ücretin ortaya koyduğu sınırlı yaşam kalitesi de ayrı bir konu. Son yıllar­da asgari ücrette mavi-beyaz yaka ayrımı­nın ortadan kalktığını görüyoruz. Örneğin çok değil yaklaşık 3-4 yıl önce beyaz yaka­nın maaş ortalaması asgari ücretin 2.5- 3 katı iken bu makas şimdilerde çoğu işkolu için neredeyse ortadan kalkmış oldu.

Gü­nümüzde üniversiteden yeni mezun bir genç kendine asgari ücret düzeyinde maaş ile iş bulduğunda seviniyor. Staj, deneme süresi gibi kavramların işletmeler tarafın­da sıklıkla kullanılması da gençlerimizin mezuniyet hayallerine gölge düşürmeye devam ediyor. 2025 yılı bu konuları çok ko­nuşacağımız yıl olmaya devam edecek.

Güvercin görünümlü şahin...

Bizde ise yılın son günlerinde beklenme­dik bir takvim ile apar topar açıklanan as­gari ücrete yönelik tepkiler gölgesinde, MB faizlerde 250 baz puan indirime gitti. Bu indirim zaten beklenti dahilindeydi ve pi­yasa bunu çoktan fiyatlamaya başlamıştı.

Aksi bir senaryo yılın son günlerinde piya­sayı oldukça mutsuz edecek bir görünüme neden olacaktı. MB’nin bu hamlesiyle pi­yasalara olumlu bir sinyal verdiğini ancak 2025 yılının Türkiye ekonomisi için belir­sizliklerle dolu olacağının da altını çizmek lazım. Nitekim MB de 8 toplantı ile faizin yönünü tesis edeceğini duyurdu. Bu top­lantıların takvimini açıklamadı.

Bu doğal, zira faiz kararı için hedeflediği aylık enf­lasyon rakamına kavuşmadan faiz indiri­mine giden MB’nin hem Aralık ayı hem de görece yüksek gelecek Ocak ayı enflasyo­nunu görmeden yeni bir faiz indirim kararı vermesi hatta takvim öngörebilmesi müm­kün görünmemekte. 2025 yılının bizde sı­nırlı pozitif reel faiz ile devam edeceği bir yıl olacağını tahmin edebiliriz. Güvercin görünümlü şahin diyelim.

2025 hem riskler hem de fırsatlar yılı olabilir. . .

Faiz indiriminin devamı bir fırsat yara­tabilir. Fakat, öğrendik ki kontrollü enflas­yon için faiz seviyesinin de nötr hale gel­mesi lazım. Özellikle biz faiz indiriminde pandemi sonrasında da epey bonkör dav­ranmış ve küresel koşullardan sapmıştık. Aynısının tekrarlanmaması için MB’nin sıkı duruşu çok önemli. Sürekli ekonomi mi konuşalım?

Hayır. Teknoloji ve AI artık en önemli konular arasında. Yüksek kat­ma değere ulaşmak en önemli hedef olmalı. Sıranın bunlara gelmesi, ekonomiyi stabil hale getirdikten sonra olabilir. 2025’in bu konularda fırsat yaratacağını düşünüyo­rum. Umarım bizde de şartlar yılın en azın­dan ikinci yarısı için gündemi biraz daha değiştirebilsin. Sağlıklı bir yıl olsun!.