Belediyelerin tarım yatırımları ve destekleri

Tarımda ve kırsal yaşamda önemli bir değişim yaşanıyor. Uygulanan tarım politikaları nedeniyle küçük çiftçilik, aile çiftçiliği tasfiye oluyor. Kırsaldaki nüfus yaşlanıyor. Kırsalda yaşayan herkes eskiden olduğu gibi tarımsal üretim yapmıyor.

Yaşanan değişimde bazı önemli yasal düzenlemelerin rolü büyük. Özellikle de 6 Aralık 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanan ve Mart 2014 Yerel Seçimi’nden sonra yürürlüğe giren Büyükşehir Yasası. Bu yasa ile kamu yönetiminde büyük değişiklik yapıldı. Büyükşehir belediyesi statüsündeki 30 ilde İl özel idaresi, il genel meclisi ve köy tüzel kişiliği kaldırıldı. Nüfus yapısı büyük oranda değişti.

Yasa kabul edilmeden önce 2012’de Türkiye'nin kırsal nüfusu yüzde 22.7 iken, kent nüfusu yüzde 77.3'tü. Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra 2014 itibariyle; kır nüfusu yüzde 8.7, kent nüfusu yüzde 91.3 oldu.

Bu yasanın önemi ve uygulamaları yeterince bilinmiyor. Oysa, tarım ve kırsalın geleceği açısından çok önemli bir yasa.Bu yasa çıkıncaya kadar bilinen tanımıyla kentte hizmet üretimi esastı,kırda ise tarımsal üretim yapılırdı. Büyükşehir Yasası ile bu tanım büyük ölçüde değişti. Büyükşehir statüsündeki 30 büyük ilde 16 bin 545 köy, tüzel kişiliğini yitirdi ve kentin mahallesi oldu. Bu nedenle kent ve kırsal tanımının bu yeni duruma uygun olarak yeniden yapılması gerekir.

Yasa, belediyelere önemli görev ve işlevler yüklüyor. Bazı belediyeler ve ilgili bakanlıklar henüz bunun çok farkında değiller. Örneğin, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın çalışma alanı ile belediyelerin çalışma alanları nasıl belirlenecek, sınırlar nasıl çizilecek çok bilinmiyor. Yasa’nın 7. maddesi; “Büyükşehir ve ilçe belediyeleri tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilirler” diyor. Bu hüküm, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın tarımsal destekleme yetkilerinin bir bölümünün belediyeler tarafından kullanılabileceğini gösteriyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere bazı belediyeler daha yasa çıkmadan tarımsal faaliyetlere destek vermeye başlamıştı. Fakat, yasa çıktıktan sonra deyim yerindeyse belediyeler tarımı keşfetti. Bu keşif, biraz zorunluluktan, biraz tüketici baskısı ve piyasadaki gelişmelerden ve daha da önemlisi Büyükşehir Yasası'nda yapılan değişiklik sonucu oldu. Bugün bir çok belediyenin tarım birimi var. Üreticilere belli oranlarda destekler sağlıyorlar. Bir çok belediye fidan, tohum dağıtarak, üreticiden ürün alarak destek sağlamayı tercih ediyor.

Kırsaldaki değişimin tarıma yansıması

Kırsalda yaşayanlar yasanın getirdiği değişiklikleri henüz tam olarak algılamış değil. Ancak, yaşam koşullarının daha pahallı olacağı yönünde endişeleri var. Şehirdeki gibi su parası, harç, vergi ve benzeri ödemelerin kendilerini zorlayacağını düşünüyorlar. Daha pahallı bir yaşamla karşı karşıya kalabileceklerini düşünüyorlar. Köy tüzel kişiliğine ait mera, yaylak, otlak ve diğer taşınmazların ellerinden alınarak kiralanması veya satılması hayvancılık yapanları olumsuz etkileyeceği için endişeliler. Bu nedenle yüksek girdi maliyetleri nedeniyle para kazanamayan çiftçiler bu yasal değişikliği fırsat olarak değerlendirip toprağını cazip fiyata satarak üretimden çekilebilir.

Bu düzenlemeyle tarımsal arazilerin konut,ticaret, turizm, sanayi ve kamu yatırımları için imara açılma olasılığı yüksek.Hayvancılık yatırımları için proje ve imar izni,ruhsat talep edilmesi nedeniyle çiftçilere ilave ödeme yükü getirecek. Özellikle hayvancılık yapanlar büyük baskı altında. Bugüne kadar köydeki insanlar hayvanları ile aynı ortamda yaşıyor. Ağılları evlerinin yanında. Hayvancılık yapanlar ahır ve kümeslerinin şehir dışına yani artık şehrin bir mahallesine dönüşen köyün dışına çıkarmaya zorlandıklarında ciddi sorunlar yaşanacak. Mevcut köyün dışında bir yere ahır yapsa bile yakınına birileri gelip ev yaparsa ve sonra da burası mahalle burada hayvancılık olmaz diye şikayet ederse hayvancılık yapılacak yer kalmaz. Kaldı ki bunun bir çok örneği yaşanıyor. Sadece köyden kente değil, kentten köye de göç yaşanıyor. Şehirden köye yerleşenler “burası mahalle oldu, hayvancılık yapamazsınız” diyerek köylüyü şikayet ediyor. Bu tür durumlarda üreticinin ödeyemeyeceği cezai yaptırımlar uygulanıyor. Bu nedenle kim nerede ne iş yapacağı belirlenmeli.

Belediyelerden beklentiler de arttı. Üretim yapan herkes “belediye bize destek olsun”, “belediye ürünümüzü alsın” demeye başladı. Daha önce devlet bize destek versin deniliyordu şimdi belediye bize destek versin deniliyor. İzmir, Aydın, Bursa, Eskişehir, Mersin, Adana, Antalya, Kahramanmaraş, Samsun, Muğla, Burdur, ve daha bir çok belediye tarıma destekler veriyor. 

Özetle, tarım ve kırsalın gelişmesinde belediyelerin rolü artıyor. Sağlıklı ve güvenilir gıda temini için iyi bir planlama ile, kent-kır bütünleşmesi sağlanarak tarımsal potansiyel değerlendirilmeli.

Belediyelerin tarım yatırımlarını ve desteklerini kapsamlı bir dosya olarak DÜNYA'nın yayın organı 4 Mevsim Tarım Dergisi'nin son sayısında ayrıntılı olarak ele aldık. Okumanızı öneririz.

******

Darbeye karşı demokrasi mücadelesi

Türkiye, 15 Temmuz'da çok büyük bir tehlike ile karşı karşıya kaldı. Darbenin eşiğinden dönüldü.

Henüz 15 yaşındayken 12 Eylül darbesini görmüş, darbenin getirdiği baskı ve uygulamalarıyla büyümüş birisi olarak darbenin her türlüsüne karşıyım. Darbe demek, demokrasi, barış,insan hakları ve özgürlüğün olmaması demek.Bu nedenle ister asker isterse siviller tarafından yapılmış olsun her türlü darbe faşizmi de birlikte getirir. Herkesin uyanık olması, faşizme karşı demokrasiye, barışa, özgürlüğe sahip çıkması gerekir.

Darbe girişimine karşı dik durarak yaşamını yitirenleri saygıyla anarken, şükranlarımızı sunar, yakınlarına başsağlığı dilerim.

Şimdi darbe travmasını atlatıp normale dönme zamanı. Daha çok demokrasi, daha çok kardeşlik ve daha çok özgürlük için mücadeleye devam. 

******

İbrahim Yetkin yaşama veda etti

Tarım konusundaki duyarlılığı ve mücadelesi ile her zaman saygıyla anılacak dostumuz Türkiye Ziraatçılar Derneği Başkanı İbrahim Yetkin yaşama veda etti. Tarım sektörü için büyük kayıp. Kendisini saygı ve rahmetle anıyor sevenlerine başsağlığı dilerim.