Belediyeler seçimde bütçe açığını üçe katladı
Mart ayında yapılan yerel seçimler öncesinde belediyelerin harcamalarda gaza basmaları, bütçe açıklarının üçe katlanmasına yol açtı. Belediyeler, geçen yıl gelirleri yüzde 19.5 artarken harcamalarını yüzde 27.6 oranında artırdılar. Bunun faturası, belediyelerin bütçe açığının yüzde 225’lik bir sıçrama ile 6 milyar lirayı aşması oldu. Böylece 2013 yılı açığı, 2009 yerel seçimleri öncesinde 2008 yılında gerçekleşen 5.2 milyar liralık açığın da üzerine çıktı.
Belediyelerin 2013 yılı açıklarının ulaştığı boyut, merkezi yönetim bütçesi ile karşılaştırıldığında daha net anlaşılıyor. 2013 yılı merkezi yönetim bütçe açığı 18.45 milyar TL oldu. Ancak merkezi yönetim bu kadar bütçe açığını 389 milyar liralık gelir ve 408 milyar liralık harcama ile yaptı. Belediyelerin açığı ise 54 milyar liralık gelire karşı 60 milyar liralık harcama yaparak gerçekleşti.
Oranlayacak olursak merkezi yönetimin gelirleri belediyelerin 7.2 katı, harcamaları ise 6.8 katı. Merkezi yönetimin bütçe açığı ise belediyelerin 3.1 katı kadar. Merkezi yönetimin bütçe açığı gelirlerinin yüzde 4.74’ü, giderlerinin ise yüzde 4.52’si kadar. Belediyelerin bütçe açığı ise harcamalarının yüzde 10.1’i, gelirlerinin ise yüzde 11.2’si düzeyinde. Buna göre belediyelerin hükümetin iki katı fazla açık verdiğini söyleyebiliriz. 2010 ve 2011 yıllarında belediyelerin bütçe açıkları, gelirlerinin de harcamalarının da yüzde 1’i kadar bile değildi. 2012’de belediyelerin açıkları, gelirlerinin yüzde 4.1’i, giderlerinin yüzde 4’ü düzeyine çıktı. 2013’te ise bu oranlar neredeyse üçe katlandı.
Belediyeler, 2013 yılında gelir elde edebilmek için gayrımenkul satışlarını yüzde 66.5 artırmışlar. Belediyelerin gayrimenkul satışından elde ettikleri gelirler, vergi gelirlerinin yüzde 60’ından bile fazla. 8.2 milyar liralık vergi gelirine karşılık 4.9 milyar liradan fazla gayrimenkul satış geliri var. Gayrimenkul satışları olmasaydı belediyelerin bütçe açığı 11 milyar liraya yaklaşacaktı.
Belediyelerin harcamalarındaki en büyük artış kalemi ise yatırımlar: Bunun içinde de gayrimenkul yatırımlarının öne çıkması dikkat çekiyor. Gayrimenkul yatırım harcamaları, 2012 yılına göre 5.1 milyar lira ve yüzde 60 oranında artmış. Toplam harcamalarda 2013 yılında gerçekleşen yaklaşık 13 milyar liralık artışın yüzde 40’ı gayrimenkul yatırımlarında gerçekleşmiş.
Mal ve hizmet alımlarında da 2012 yılına göre dikkat çekici düzeyde artışlar var. Üretime yönelik mal ve hizmet alım giderlerindeki artış yüzde 50’nin üzerinde. Temsil ve tanıtma giderlerindeki yüzde 38.5’lik artış da dikkat çekiyor. Vakıf benzeri kuruluşlara yapılan transferlerin yüzde 29.3 oranında artması da seçim politikalarının izlerini taşıyor. Personel giderleri yüzde 10.6 artarken hizmet alımlarının yüzde 23.7 artması ciddi bir taşeronlaştırmaya işaret ediyor.
