Belediyeler dernek, vakıf veya spor kulüplerine bağış ve yardımda bulunabilir mi?

Ahmet ARSLAN - Denetçi, CPA, MBA

Bazı belediyelerin kamu kararı, kamu hizmeti, sosyal hizmet ve benzeri gerekçelerle veya herhangi bir gerekçe göstermeden vakıf, dernek ve spor kulüplerine yardımda bulunduğu görülmektedir. Oysa belediyelerin bu gibi kuruluşlara yardım yapmasıyla ilgili yasal düzenlemeler mevcut bulunmaktadır.

1. Belediyelerin dernek veya vakıflara kaynak aktarması

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde; Gerçek veya tüzel kişilere kanunda veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü bulunmaktadır.

Ancak 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinde;
“5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 10’uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz” denilmektedir.

Söz konusu kanun hükmüne göre, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesindeki “Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü belediyeler ve belediyelerin ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanamayacağından belediyelerin hangi amaçla olursa olsun dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapması yasal olarak mümkün değildir.

Öte yandan, 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 10’uncu maddesinde; “5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde kamu kurum ve kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî katkı sağlayabilirler.” hükmü bulunmaktadır.

Her ne kadar söz konusu kanun hükmüne göre kamu kurum ve kuruluşları dernek ve vakıflara yardımda bulunabilirse de 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesine göre, belediyeler ve belediyelerin ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 10’uncu maddesi uygulanamayacağından belediyelerin veya belediye şirketlerinin hangi amaçla olursa olsun dernek veya vakıflara yardım yapması yasal olarak mümkün değildir.

2. Belediyelerin Spor Kulüplerine Yardımda Bulunması

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesinin (b) bendinde;
“Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir.

Belediyelerin birinci fıkranın (b) bendi uyarınca, sporu teşvik etmek amacıyla yapacakları nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez.”
denilmektedir.

Söz konusu kanun maddesine göre belediyelerin sporu teşvik amacıyla yapacağı yardımlar ancak;

1- Gençlere spor malzemesi vermek,
2- Amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapmak,
3- Amatör spor karşılaşmaları düzenlemek,
4- Yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül vermek,
şeklinde olabilir.

Söz konusu kanun hükmüne göre belediyelerin profesyonel spor kulüplerine ayni veya nakdi şekilde yardımda bulunması mümkün değildir. Ödül ise spor kulüplerine değil ancak yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere verilebilir.

Öte yandan, belediyelerin sporu teşvik etmek amacıyla (amatör spor kulüplerine yapacakları) nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez.

Son olarak, 5393 sayılı Kanuna göre, belediye başkanlarının, görevinin devamı süresince profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapması ve yönetiminde bulunması yasal olarak mümkün değildir.

3. Yaptırım

Belediyelerin yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı şekilde dernek, vakıf veya spor kulüplerine yardımda bulunması veya kaynak aktarması ilk olarak 5018 sayılı Kanun’a göre kamu zararı halini oluşturmakta olup zararın kamu görevlilerince tazminine hükmedilmesine yol açar. Kamu zararı aynı zamanda adli yönden de yaptırım uygulanmasını gerektirir.

Sonuç

Yukarıda irdelediğimiz mevzuat hükümlerine göre, belediyeler hangi amaçla olursa olsun dernek ve vakıflara bağış ve yardımda bulunamayacağı veya bunlara kaynak aktaramayacağı gibi belediyelerin profesyonel spor kulüplerine ayni veya nakdi şekilde yardımda bulunması da mümkün değildir. Buna rağmen yardım yapılması veya kaynak aktarılması ise kamu zararı dolayısıyla mali ve adli yaptırım gerektirmektedir.