Belediyeler başka kurumlara taşınır veya taşınmaz mal hibe edebilir mi?

Ahmet ARSLAN - Denetçi, CPA, MBA

Son günlerde, mahalli idare seçimleri sonucunda başka partiye geçmesi beklenen veya geçen bazı belediyelerin bu aşamada taşınır veya taşınmaz mallarının bir kısmını kendi partilerinden olan diğer belediyelere hibe ettikleri yönünde haberler bulunmaktadır.

Diğer kamu idarelerinde olduğu gibi belediyelerin de taşınır veya taşınmaz mal edinme, değerlendirme veya elden çıkarma işlemlerinin nasıl yapılacağı yasal mevzuatında düzenlenmiş bulunmaktadır.

Sözü edilen yasal mevzuat 5393 sayılı Belediye Kanunu’dur. Kanunun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesine göre;

“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

a) Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
b) Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.
c) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanı’nca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.

d) Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi 25 yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir.
Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.

Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz.”

Öte yandan, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na istinaden yayımlanan Taşınır Mal Yönetmeliği’ne göre kamu idarelerinin başka idarelere taşınır mal hibe edebilmesi için devredilecek taşınırın ediniminden itibaren 5 yıllık bir sürenin geçmiş olması, bunların ihtiyaç fazlası olması ve kendisine taşınır devir edilecek idarenin söz konusu taşınır mallara ihtiyacının bulunması gerekmektedir. Aynı yönetmeliğe göre, kural olarak, taşıt ve iş makineleri bedelsiz şekilde devredilemez.

Görüldüğü üzere, söz konusu mevzuat hükümlerine göre bir belediyenin başka bir belediyeye veya kamu kurumuna taşınır veya taşınır malını bedel karşılığında veya bedelsiz olarak devredebilmesi için her halükarda belediye meclis kararının bulunması gerekmektedir.
Bedelli veya bedelsiz devir (hibe) için belediye meclis kararı gerekli olmakla birlikte yeterli değildir.

Şöyle ki;

- Taşıt araçları ve iş makineleri, kural olarak, bedelsiz devir değil ancak geçici şekilde tahsis edilebilir. Diğer taşınır malların devri için ediniminden itibaren 5 yıllık bir sürenin geçmiş olması, bunların ihtiyaç fazlası olması ve diğer kamu idaresinin bu mallara ihtiyacının bulunduğunun somut bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir.

- Taşınmaz mallar da ancak kendisine devir yapılacak kamu idaresinin aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere devredilebilir. Diğer bir deyişle, kendisine taşınmaz devri yapılacak kamu idaresinin aslî görev ve hizmetlerini ifa etmek için bu mallara ihtiyacının bulunduğunun somut bir şekilde ortaya konulması gerekir.

Yukarıda belirtilen şartlar sağlanmadan yapılan devir işlemleri yasal açıdan geçerli olmayıp, geri alınması veya yargı kararı ile iptal edilmesi mümkündür.

Sonuç;

Bir belediyenin taşınır veya taşınmaz malını başka bir belediyeye devredebilmesi için bir takım yasal şartlar bulunmaktadır. Söz konusu şartlar;
1- Devir yapacak belediyenin meclis kararının bulunması,
2- Bunların ihtiyaç fazlası olması ve diğer kamu idaresinin bu mallara ihtiyacının bulunduğunun somut bir şekilde ortaya konulması,
gerekmektedir.
Öte yandan, kural olarak, taşıt ve iş makineleri bedelsiz şekilde devredilemez.
Söz konusu şartlar sağlanmadan yapılan devir işlemleri yasal açıdan geçerli olmayıp, geri alınması veya yargı kararı ile iptal edilmesi mümkündür.