Beklentilerin önemi
Mart ayı başından itibaren finansal piyasalarda fiyat oynaklıklarının artmaya başladığını gözlemliyoruz. Hem döviz kurlarında hem hisse senedi fiyatlarında yaşanan oynaklığın çeşitli sebepleri olabilir.
Yorumlarda en çok dillendirilen konular arasında; “yaklaşan yerel seçimler ve seçimler sonrası oluşacak ekonomi politikaları hakkındaki belirsizlikler”, “şubat ayı enflasyonun beklenenden yüksek gerçekleşmesi”, “bütçe açıklarının yüksek seyretmesi” var. Bu konular daha fazla gündeme taşındıkça beklentilerde bozulma gerçekleşmeye başladı ve bu durum kendi kendini besleyen bir durum halini aldı.
Döviz dönüşümlü KKM hesaplarından tekrar DTH’a dönüşler olması da döviz talebini etkilen faktörler arasında sayılabilir. Beklentilerde bozulmanın etkilerini bankaların müşteriler ile yaptıkları TL karşılığı döviz işlemlerinde gözlemlemeye başladık. Yurt dışı banka ve kuruluşlar 2024 yılı Ocak ve Şubat aylarında ortalamada günlük sırasıyla 1,5 ve 1,6 milyar dolarlık işlem yaparken Mart ayının ilk dört iş gününde (elimizde şimdilik bu veriler var) ortalama günlük 3,4 milyar dolarlık işlem yapmışlar.
Yurtiçi interbank işlemlerinde (bu veriye TCMB ile yapılan işlemler de dahil) Ocak ve Şubat ortalama günlük işlem hacmi 2 ve 1,9 milyar dolar seviyesindeyken rakam Mart ayında 3,4 milyar dolara yükselmiş. Yurtiçi müşteriler ile Ocak ve Şubat aylarında ortalama günlük 2,6 ve 2,5 milyar dolarlık işlem gerçekleşirken bu rakam Mart ayının ilk dört iş gününde ortalama 2.9 milyar dolar olarak gerçekleşmiş durumda.
Bankalar ile yapılan efektif işlem hacmi oldukça sınırlı ve Mart ayı ortalaması son iki aya göre daha düşük. Görüldüğü gibi beklentilerde bozulma ilk etapta yurtdışı müşterilerin döviz talebini artırmış. Yurtiçi döviz talebinde ise daha sınırlı miktarda artış var.
Dengeler hızlı şekilde bozulabiliyor
Bu gelişmeler karşısında TCMB bir dizi önlem aldı. Alınan önlemlerin bir diğer amacı da miktarsal sıkılaştırma yolu ile dezenflasyonist sürecin desteklenmesi elbette. Atılan bu adımlar neticesinde döviz piyasasının sakinleştiğini gözlemledik.
Talepteki azalmanın bir diğer göstergesi de şirketlerin gelecek dönemde ihtiyaçları olan dövizi bugün almaları yerine bu pozisyonlarını hedge etme imkanı sunan ve TCMB tarafından yapılan NDF ihalelerine talebin son günlerde azalması. Alınan önlemlerin faizler üzerindeki etkilerini de hemen gözlemledik.
Hem mevduat hem de kredi faizlerinde kayda değer artışlar yaşandı. Bu gelişmelerden çıkartmamız gereken önemli dersler var. Her ne kadar makro dengelere ilişkin beklentiler geçmiş döneme göre iyileşmiş olsa da hızlı bir şekilde bozulabiliyor. Özellikle ekonomi yönetimi ve uygulanan politikaların sürdürülebilirliğine dair söylentiler beklentileri hızlı bir şekilde olumsuza çevirebiliyor. Bu gelişmelerin etkilerini de ilk önce yurtdışı işlem yapanlarda gözlemliyoruz.
Haziran 2023’ten beri ülkeye yabancı sermaye çekmek için yoğun çaba sarf ediliyor. Son yaşanan gelişmeler gösteriyor ki yabancı sermaye hala çok ürkek. Bu gelişmeler sonucu oluşan haber akışı yerli döviz talebini de harekete geçirebiliyor ve kendi kendini besleyen bir döviz talebi ortaya çıkıyor. Bu bağlamda, beklenti yönetiminin öneminin altını bir kez daha çizmekte fayda var.
Nisan PPK toplantısı önemli
Önümüzdeki hafta PPK toplantısı var. Toplantıda alınacak karar ve kaleme alınacak metin beklenti yönetimi açısından önemli. Fakat, halihazırda alınan önlemler ile piyasa faizleri artmış, döviz piyasası sakinleşmiş durumda. Bu nedenle TCMB bu toplantıda aksiyon almayı tercih etmeyebilir. Bizce Nisan PPK toplantısı yılın geri kalanı için daha önemli.
Nisan ayında yapılacak bir faiz artışı hem yılın geri kalanında piyasalarda tansiyonun sınırlı tutulmasına hem de yıl sonunda faiz indirimi konuşmak için alan açılmasına imkan tanır. Diğer taraftan, kamuoyunda bütçeye ilişkin gelişmelerin yakından takip edildiğini gözlemliyoruz. Yerel seçimler sonrasında bütçede alınacak tasarruf tedbirlerinin açıklanması beklenti yönetimini destekleyecek önemli bir faktör olacaktır.