Bayramda çalışan işçinin ücret hesabı
Muhammet ASA - SGK Müfettişi
Önümüzdeki 15.06.2018 Cuma günü, dini bayramlardan biri olan Ramazan Bayramının 1. gününü ülke olarak hep birlikte idrak edeceğiz. Yazıya başlamadan önce, sevdiklerinizle beraber geçireceğiniz güzel bir bayram diler, bayramın ülkemize huzur ve barış getirmesini temenni ederim. Bilindiği gibi İşverenler ile işçilerin, çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumlulukları, temel olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmekte ve bu kapsamda, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçinin hak ettiği ücret alacakları da aynı kanunun 44, 47 ve 50. maddelerinde yer almaktadır. Ayrıca 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2. Maddesinde, dini bayramların genel tatil günü olduğu belirtilmiş olup Ramazan Bayramının arife günü saat 13.00’ten itibaren 3,5 gün, Kurban Bayramının ise arife günü saat 13.00’ten itibaren 4,5 gün olduğu hüküm altına alınmıştır.
Bayram çalışması için işçinin onayı şart!
Bayramlarda kamu çalışanları tatil yaparken bu uygulama, özel sektörde çalışanlar için gerek işin niteliği gerekse çalışma şartlarından dolayı çok fazla yer bulamamakta ve milyonlarca çalışan, tatil yapmayarak/yapamayarak çalışmak durumunda kalmaktadır. Kanun koyucu, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerinde çalışıp çalışılmayacağı hususunu toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi ile kararlaştırılması gerektiğini, şayet sözleşmede düzenleme yoksa bu günlerde çalışılması için işçinin onayının alınmasını istemektedir. Bu durumda, iş sözleşmelerinde buna ilişkin hüküm olmadığı taktirde işçinin onayının alınması şart olup onayı alınmayan işçi, çalışmaya zorlanamayacaktır.
Örnek ücret hesabı ve dikkat edilmesi gereken noktalar!
4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak ödenmeli ve bununla birlikte tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücret verilmelidir. Örneğin basit bir hesapla aylık 3000 TL ücret alan kişinin günlük ücreti 100 TL olacağından Ramazan Bayramının 1., 2. ve 3. gününde çalışması durumunda 3 günlük çalışma karşılığı olarak ekstradan toplam 300 TL, eğer bu kişi 08.00 – 16.00 saatleri arasında çalışıyorsa arife günü saat 13.00’ten itibaren yapılan yarım çalışma karşılığı olarak da işçiye ekstradan 50 TL ücret verilmesi uygun olacaktır. Bu durumda kişi toplamda 3.350 TL tutarında ücrete hak kazanacaktır. Ayrıca ulusal bayram ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde, fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar dikkate alınmayacak ve normal ücret üzerinden günlük tutar hesap edilerek bunun üzerinden ulusal bayram ve genel tatil ücreti hesap edilecektir.
Bayramda çalışılan gün karşılığı ücret yerine izin verilemez!
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapılan çalışmaların karşılığı olarak ücret yerine izin kullandırılması mümkün değildir. Nitekim Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından 15.01.2018 tarihinde verilen kararda (2015/26859 esas, 2018/84 karar), belirtilen günlerde çalışılması halinde bunun karşılığında ücret ödenmesi gerektiği, çalışma karşılığında izin kullandırılsa bile tatil ücretine hak kazanacağı, tatil çalışmaları karşılığında serbest zaman veya izin verilmesinin yasaya uygun olmadığı ve bu nedenle ulusal bayram ve genel tatil ücret alacaklarının hesaplanıp hüküm altına alınması gerektiği belirtilmiştir. Bununla birlikte iş sözleşmesinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmanın ücrete dahil olduğu şartı da Yargıtay’ın ilgili diğer kararları gereği geçerli kabul edilmemektedir.