Bay Darcy’den bugüne aile ofisleri
Jane Austen’in 1813’de yayınlanan romanı “Gurur ve Önyargı”da, Bay Fitzwilliam Darcy 10 bin sterlinlik yıllık sabit gelirini (“Annuity”) ve gayrimenkul portföyünü yönetmesi için profesyonel danışmanlardan oluşan bir ofis kurar.
Bay Darcy bu girişiminde yalnız değildi, zira sanayi devrimi ile birlikte büyük miktarda varlığın topraktan tedricen ayrılıp, işletmeler kanalıyla finansallaşmaya başladığı 19’uncu yüzyılda Avrupa’da özellikle toprak sahipleri yeni düzende varlık yönetimi için kurumsal destek almaya başlıyordu.
Bu dönemde genelde muhasebe ve hukuk alanından profesyonellerinden hizmet alan ofisler, zaman içerisinde profesyonel danışmanların çalıştığı, varlık satın alım ve satış işlemlerini, gayrimenkullerin yönetimini, vergi planlamasını, bağış ve halkla ilişkiler faaliyetlerini de yürüten yatırım şirketlerine evrildi.
Ailelerde yeni nesiller görev başına geldikçe veya servetin yönetiminden ziyade farklı uğraşlara odaklandıkça, aile ofisleri büyük şirketler gibi, icracı olmayan üyelerden oluşan yönetim kurullarına sahip, farklı alanlarda uzman kiplerin çalıştığı profesyonel ve özerk yatırım şirketlerine dönüştü.
1980’lerde, tek bir aileye hizmet veren ofislerin yanısıra, yatırımlarda ölçeğin gücünü kullanarak daha yüksek getiri ve maliyet sinerjisi sağlamak hedefiyle birkaç ailenin varlıklarını yöneten yeni nesil aile ofisleri ortaya çıktı.
Bu ofisler yönettikleri büyük varlık havuzu ile çok daha fazla sayıda yatırım imkânını değerlendirebiliyor, yatırım sayısı artıkça riski yönetmek kolaylaşıyor, büyük yatırımların finansmanı daha kolay ve ucuz maliyetle sağlanabiliyor.
Aile ofisleri, muhasebe ve hukuk gibi fonksiyonlarda artan oranda dışarıdan hizmet almayı tercih ederken, yatırım imkânlarının araştırılması, analizi, özel inceleme ve işlemin yönetilmesi gibi fonksiyonların icrası için kendi ekiplerini kuruyor. Piyasanın üzerinde maaş ve başarım üzerinden prim sunmaları aile ofislerini profesyonel yatırım uzmanları için diğer yatırım kuruluşlarından daha cazip kılıyor.
Bugün dünyada önemli varlığa sahip ailelerin varlıklarını yöneten ofislerin sayısı yedi binin üzerinde ve bunların üçte ikisi 2000'den sonra kurulmuş. Bu rastlantı değil, zira son yirmi yılda düşük faiz hadleri, başta internet ve e-ticaret olmak üzere hızla gelişen teknolojik uygulamalar, sağlık hizmetleri ve ilaç geliştirme gibi yenilikçi alanlara yatırım iştahını oldukça artırdı.
Büyük aile şirketlerinin ana faaliyet alanları dışındaki fırsatlara ilgi duyan hissedarları, aile ofisleri vasıtasıyla bu fırsatlardan finansal yatırımcı olarak yararlanmayı başardı.
Aile ofislerinin yatırım portföyleri ağırlıklı olarak hisse senetleri, özel sermaye fonları, gayrimenkul ve tahvillerde değerlendiriliyor. Yatırımların kabaca üçte birinin, aile ofislerinin aktif olarak yönetimine katıldığı şirketlere yapıldığı ve bunların diğer yatırımlara oranla daha yüksek getiri sağladığı görülüyor.
Farklı sektörlerde uzmanlığa sahip yöneticilerle etkin şekilde çalışabilen ofisler, tahvil ve gayrimenkul gibi görece daha az risk ile sabit getiri sunan araçlardan ziyade, büyüme potansiyeline sahip şirketlere doğrudan yatırım yaparak daha yüksek getirilere ulaşabiliyor.
Böylece aile ofisleri giderek, pasif gelir sağlayan varlıkların yatırımcısı veya özel sermaye fonlarının finansörü rolünden, özel sermaye fonu kimliğine doğru evriliyor.
Gelecek yıllarda bu kurumları özellikle erken aşama risk sermayesi yatırımları ve büyük ölçekli şirket satın alma işlemleri ile daha fazla duyacağız. Ofislerin doğrudan yatırımlara yönelmeleri, özel sermaye fonlarını tedricen zayıflatırken, ofislerin yetkinliklerini, şirket satın alma ve satış faaliyetlerini ve ekonomi içindeki rollerini önemli ölçüde artıracak.