Batı Ege Havzası'nın yatırım cazibesini nasıl artırırız?
DÜNYA gazetesi ile EGİAD'in ortak toplantısında, Batı Ege Havzası'nın yatırımcılar için "cazibe alanı" olabilmesi için neler düşündüğümü özetleyerek toplantıya katılanlarla paylaştım.
Batı Ege Havzası'na yatırımları çekebilmenin hangi ölçü, ilke ve kurala uyulması gerektiği üzerinde durdum. En azından 11 ölçüyü kullanarak analiz yaparsak, düşüncelerimiz hayatın öz gerçeğine daha yakın durur:
1. Cazibe bölgesini canlı tutan en önemli etken "geniş pazarının" bulunmasıdır.
2. Bölgenin "merkezi coğrafi konuma" sahip olması, içe ya da dışa dönük akışların "toplandığı" bir alan olması da önemlidir.
3. Ülkenin ve bölgenin "dışa açık pazar" anlayışını benimseme düzeyi, yörede üretilen ürünlerin uluslararası pazarda kabul görme düzeyi de önemlidir.
4. Bölge iş dünyasının "dünyaya açık" olması gerek şarttır. Başka kültürleri, değişik ihtiyaçları saptayarak ona göre üretim yapabilmektir dünyaya açıklık.
5. Giderek üretim sistemlerinin karmaşıklaştığını, rekabet için "ileri uzmanlık" ihtiyacının arttığını bilerek "kalifiye işgücü arzının" yeterliliğine bakılmalıdır.
6. Rekabetin bu denli yenilikçiliğe dayandığı bir çağda, bir yörenin cazibesini artıracak olan önemli etkenler arasında "yüksek yenilikçi işgücü" arzı da ihmal edilmemelidir.
7. Bölgesel cazibe yaratan etkenlerden biri de "ileri düzeyde gelişmiş altyapı"dır.
8. Cazibe bölgeleri yaratmanın gerek şartları arasındaki "yüksek düzeyde hukuki güvence" asla gözden kaçırılmamılıdır.
9. Bölgesel cazibenin arkasındaki temel güçlerden bir diğeri "güçlü bir orta sınıfa" sahip olmaktır.
10. Dünyanın kabul ettiği "markalar" da cazibenin itici gücüdür.
11. "İlgili, bilgili ve temas halinde bir halk" olmaksızın bölgelerde cazibe yaratmak mümkün değildir.
Başlıklar halinde sıralanan ölçüleri dikkate alarak, Batı Ege Havzası'nda atanmış ve seçilmiş merkezi ve yerel yönetim sorumluları, aşağıda sıralanan alanlarda yatırım yapmak isteyenlere bölgenin olanak ve kısıtlarını net biçimde sunmalıdır:
- Kaynak-odaklı yatırımlar için bir envanter elimizin menzili altında olmalı.Havzanın yeraltı ve yerüstü kaynaklarının zengin olduğunu söylüyorsak, karşılaştırmalı biçimde kaynaklar hakkında ciddi fizibilite raporlarını yatırımcılara sunabilmeliyiz.
- Görece önemi hızla azalsa da "emek-yoğun alanlarda" geçiş süreci yatırımlarını da keşfedilerek sunabilmeliyiz.
- Fizik sermaye stoklarının yeniden ele almalıyız. Genel ve kategorik olarak ulaşım alt sistemleri konusunda ülke içindeki karşılaştırmalı üstünlükler ile ülke dışı rekabeti analiz eden veriler el altında hazır olmalıdır. Örneğin, Çandarlı Limanı ile Pire Limanı'nın karşılaştırmalı üstünlüklerini inandırıcı gerekçelerle anlatmazsak yatırımcı havzaya gelir mi? Mevcut karma OSB'lerimizin zayıf ve güçlü yanlarını anlatmaz, ihtisas OSB'leri ile ilgili sunacağımız yeni imkanları tutarlı biçimde yatırımcının önüne koymazsak yatırımcının ilgisini çekebilir miyiz?
- Bir yandan birim ihracat fiyatı 1.44 dolar düzeyini 3.5 dolara çıkaracak modernizasyon yatırımları, diğer endüstri 4.0 aşamasının gerektirdiği uyum yatırımları için hangi üstünlüklerimizin olduğunu kanıtlamazsak yatırımcı bölgemizi seçer mi?
- Endüstri 4.0 bağlamında, teknolojinin insan performansını artırma yerine insanın yerini alma işlevi nedeniyle "merkeze dönüş eğilimini" dikkate alarak, talep-odaklı yatırım yeri seçimine inandırıcı imkanlar sunmazsak bölgeye yatırımcı gelir mi?
- Teknoloji-odaklı -Silikon Vadisi gibi- yatırım cazibesi yaratmak için hangi somut olanaklar sunduğumuzu de derinliğine tartışmamız gerekmez mi?
- İşbirliği ve işbölümü ihtiyaçlarını dikkate alan yatırım alanlarında Batı Ege Havzası'nın olanak ve kısıtları hakkında inandırıcı belge ve bilgi sunmadan yörenin yatırım cazibesini artırabilir miyiz?
- Değer-odaklı yatırımlar dikkate alınarak, özellikle üründe, üretim süreçlerinde "bireyselleşme" eğilimi dikkate alarak hangi karşılaştırmalı üstünlükleriyle yatırımcı çekebiliriz?
Batı Ege Havzası'nda değişik eksenlerdeki bugünkü yatırım gelişmesinin nicelik ve niteliğini artırmak için proje-odaklı çalışma aşamasına hızla geçmeliyiz. Bakırçay Havzası'nı bir pilot proje olarak ele alalım; proje-odaklı neleri yapabileceğimizi ve neleri yapamadığımızı netleştirelim ki, yıllardır yaptığımız ama istediğimiz sonucu alamadığımız toplantılarımız bir işe yarasın...