Başlıca ihraç ürünlerine dönük talep dalgalanmaları bizi diğer ülkelerde

Türkiye, ihracatyny son yyllarda bir dizi olumsuz ko?ula ra?men hyzla artyrmayy ba?ardy. Bu tablonun altynda yatan etkenler merak konusu. Türkiye ve di?er ülkelerin kat ettikleri yolun kyyaslanmasyna dayanan bir çaly?ma, hangi alanlarda artylarymyz oldu?unu ortaya koyuyor. Türkiye'nin ihracatta son yyllarda kaydetti?i hyzly geli?menin altynda, ihracatyny her geçen gün çe?itlendirmesi ve pazar ülke sayysynyn giderek artyrylmasy yatyyor.

TOBB ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü ve Yktisat Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Serdar Sayan'yn yapty?y çaly?ma, ihracatta son yyllarda kaydedilen geli?menin altynda yatan etkenleri gözler önüne seriyor.

Daha çok ülkeye ihracat

Ayny zamanda Dy? Ticaret Müste?arly?y'nyn çykardy?y Uluslararasy Ekonomi ve Dy? Ticaret Politikalary Dergisi'nin ba? editörlü?ünü de yapan Prof. Sayan'yn belirlemelerine göre, Türk özel sektörü her geçen gün daha fazla ülkede kendine pazar ediniyor, giderek daha fazla ülkeye ihracat yapabiliyor. Türkiye için daha yeni veriler olmakla birlikte, di?er ülkelerle kyyaslama yapylabilmesi için 2005 yylynda tutulan verilere göre bile, Türkiye'nin son yyllarda bu alanda ne kadar hyzly yol aldy?y görülebiliyor.

Türkiye, 1995 yylynda yalnyzca alty ülkeye bir milyar dolaryn üstünde ihracat yapabiliyordu. 2005 yylynda ise bir milyar dolaryn üstünde ihracat gerçekle?tirilen ülke sayysy 16'ya yükseldi.

Yhracat pazarlary ülke bazynda giderek çe?itlendirilse de, Türkiye halen bazy ülkelerin çok gerisinde. Kyyaslama yapmak çok do?ru olmamakla birlikte, Kore ve Çin, Türkiye'ye fark atan ülkeler. 2005 yyly verileri, Kore'nin 35 ülkeye, Çin'in ise 57 ülkeye bir milyar dolaryn üstünde ihracat yaptyklaryny gösteriyor. 1995 yylynda Kore 27, Çin 23 ülkeye bir milyar dolaryn üstünde ihracat yapyyordu. Yani, geçen sürede Çin müşi? bir atak gerçekle?tirdi ve Kore'yi geride byrakty.

Ylk on ülkenin payy

Türkiye'nin en çok ihracat yapty?y on ülkenin toplamdaki payy geriledi. 1995 yylynda yüzde 62 olan ilk on ülkenin toplamdaki payy, 2005 yylynda yüzde 59'a geriledi. Bu durum, ku?kusuz dy? pazarlardaki olumsuz geli?melere daha az duyarly hale gelinmesi gibi bir avantaj yaratyyor.

Ylk on ülkenin toplamda aldy?y pay, yalnyzca Türkiye için gerilemi? de?il. Seçilmi? ço?u ülkede ayny yönde geli?me gözlendi. Çin, bu konuda da en önemli geli?meyi sa?layan ülke konumunda. 1995 yylyndaki ihracatynyn yüzde 78'ini ilk on ülkeye yapan Çin, ilk on ülkenin payyny 2005 yylynda yüzde 70'e dü?ürmeyi ba?ardy.

Ürdün'ün ihracatynda ilk on ülkenin payy yüzde 68'den yüzde 80'e fyrlady. Ürdün, bu oranlarla ihracatta ülke ba?ymlyly?y en çok belirginle?en ülke olarak dikkati çekti.

Meksika'nyn ihracatynda ilk on ülkenin payy ise yüzde 92 ile zaten çok yüksekti, oran 2005 yylynda yüzde 94'e çykty. Ancak bu durum Meksika için normal bulunuyor; çünkü bu ülke ticaretini çok büyük ölçüde ABD ile gerçekle?tiriyor.

Ürün sayysyndaki arty?

Türkiye, 1995 yylynda bir milyar dolaryn üstünde ihracat gerçekle?tirebildi?i bir ürüne sahip de?ildi. 2005 yylynda ise on üründe bir milyar dolarlyk ihracat synyry a?yldy. Ku?kusuz sonraki yyllarda bu sayy daha da artty.

1995 yylynda, 100 bin dolaryn üstünde ihracat gerçekle?tirdi?imiz ürün sayysy 2 bin 496 düzeyinde bulunuyordu. 2005 yylynda ise 3 bin 242 üründe 100 bin dolarlyk ihracat synyryny geride byraktyk.

Çin, Meksika, Kore ve Brezilya, milyar dolarlyk ürün ihracatynda ba?y çeken ve 1995-2005 döneminde en hyzly geli?me kaydeden ülkeler.

Çin, bir milyar dolardan fazla ihracat yapty?y ürün sayysy 22'den 120'ye çykardy. Bir milyar dolar tutarly ihraç ürünü sayysyny, Meksika 11'den 37'ye, Kore 18'den 35'e, Brezilya da 11'den 25'e çykarmy? durumda.

Talep dalgalanmalary

Ylk on ürün, Türkiye'nin toplam ihracatynda yüzde 25 pay alyyor. TOBB ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü ve Yktisat Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Serdar Sayan, bu payla dünyada 11'inci syrada bulundu?umuza dikkat çekerek, Türkiye'nin ba?lyca ihraç ürünlerinin tal