Başkanlar ve FED Başkanları
Devamlı FED politika olasılıklarını okumaktan sıkıldığınızı düşünerek bu kez daha hafif bir konuya değinmek istiyorum. Bildiğiniz üzere Donald Trump, başkan olması durumunda Yellen ile çalışmayacağını açıkladı. Daha heyecanlı yorumlar bunu "Trump Yellen'i kovacak, MB'ler hiç bir yerde bağımsız değildir" olarak yorumlamayı uygun buldu. Bir konuyu anlatmak istiyorsanız bildiğiniz tüm detayları, fikrinizi satmak istiyorsanız sadece bazı detayları vermeniz yeterli olur. Trump'ın söylediklerinin benzer bir versiyonunu bir önceki seçim yarışında Newt Gingrich, Başkan Bernanke için söylemişti. Klasik bir seçim sloganı.
Merkez bankaları hükümetleri fonlamak için oluşturulmuş kurumlardır. Bunu Paul Volcker söylüyor. Ve elbette FED Başkanı da ABD Başkanı tarafından Senatonun onayı ile atanır. Doğal olarak Başkan kendine yakın görüşleri olan bir ismi atar. Buraya kadar zaten yüzde 100 bir bağımsızlık düşüncesinin çocukça olduğu belli oluyor. Ancak Başkan'ın atanmış bir FED Başkanı üzerinde yetkileri ve hatta kovması olayına gelince bir durun. Starbucks'ta arkadaşlarla otururken masaya tıklatarak "Adam koskoca ABD Başkanı, FED Başkanını mı kovamayacak!" diyebilirsiniz. Ama gerçek şu ki ABD Başkanı anayasanın kendisine tanıdığı yetki ile bir bakanını FED Başkanı'ndan daha rahat kovabilir. Çok daha rahat. Bırakın başkanı kovmayı 14 senelik süresi olan üyeleri bile kovamaz. Ve zaten bu üyeler görev sürelerinde kaçınılmaz olarak kendilerinden farklı düşünen bir ABD Başkan'ı ile çalışmış olmasına rağmen kovulmamıştır.
Neden kovulamayacağı da FED yasasının 10.2 maddesinde görülebilir. Kovmak için bir 'nedene' gerek vardır. Ve bu neden asla 'para politikasını beğenmiyorum' olmaz. Suç unsuru oluşturacak bir neden, fiziki bir yetersizlik vs bulması gerekir. Bunu haksız yere denediğinde de işi mahkemelere gideceğinden olay çok ciddi bir skandala dönüşür. Diğer alternatifi ise yine Gingrich'in zamanında söylediği gibi FED'i düzenleyen yasanın Senato yardımı ile değiştirilmesi olur ki o da çok zor.
Daha önce Başkan FDR zamanında bir bürokratın 'politik anlaşmazlıklar' nedeni ile görevden alınamayacağına dair davayı ve yakınlarda vefat eden Yargıc Scalia'nın şerh koyduğu Morrison vs Olson davası olarak bilinen davayı hükümet bürokrasi ilişkilerine örnek olarak verebiliriz.
Bir FED Başkanı'nın kovulmasına en yakın olay "FED'in görevi parti hızlandığında içkileri dolaba kilitlemektir" deyimi ile tanıdığınız ve en uzun FED başkanlığı yapmış olan William McChecney Martin'in Başkan JFK tarafından istifasının istenmesidir. Aldığı cevap ise 'hayır' olmuştur...
Kısacası FED varoluş nedeni açısından bağımsız değildir ancak işleyişi açısından bağımsızdır. Görev süresi bittiğinde yeni bir aday atarsınız ve Arthur Burns'e benzer hareket etmesini umarsınız.