Basit usule tabi gelir vergisi dönemi mükellefleri için yıllık beyanname
VERGYNYN GÜNDEMY / Akif Akarca
Dr.Mehmet ?afak
Ticari faaliyette bulunan gerçek ki?iler, Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre, faaliyetlerinin hacmi ve geni?li?ine paralel olarak farkly esaslarda vergilendirilirler. Bugün yazymyzda basit usule göre vergileme üzerinde kysaca duraca?yz. Maliye Bakanly?y Gelir Ydaresi Ba?kanly?y'nca yayynlanan konu ile ilgili rehberde ayryntyly düzenlemeler yapylmy?tyr.
Kazanç tespitinde gerçek ve basit usul
Kazançlaryny i?letme hesaby ya da bilanço esasyna göre belirlenenler gerçek usulde gelir vergisine tabi olan mükelleflerdir. Ykinci grubu ise bugün yazymyzyn konusunu olu?turan basit usulde gelir vergisine tabi olan mükellefler olu?turur.
Yki usul kazanç tespit esaslary açysyndan farkly oldu?u gibi vergiye tabi kazancyn beyan ve ödeme zamany da farklyla?tyrylmy?tyr. Basit usule tabi olanlar yyllyk kazançlaryny, kazancyn elde edildi?i yyly izleyen yylyn ?ubat ayynyn 25'inci günü ak?amyna kadar bildirirler. Tarh edilen vergi ?ubat ve haziran ayynda iki taksitte ödenir. Gerçek usule tabi olanlarda ise yyllyk kazanç mart ayynyn 25'inci günü ak?amyna kadar beyan edilir, mart ve temmuz aylarynda ödenir. Ticari kazanç dy?yndaki gelirleri dolayysyyla yyllyk beyanname vermek durumunda olan basit usule tabi mükellefler de beyannamelerini mart ayynda verirler.
Basit usulde kazancy belirlenecek mükellefler
A?a?ydaki ?artlary ta?yyan ticari faaliyet erbaby basit usulde vergilenebilir. Ancak kolektif ?irket ortaklary, sigorta prodüktörleri, ikrazatçylar ve di?er bir kysym kazanç erbaby bu usulden yararlanamazlar.
- Kendi i?inde bilfiil çaly?mak gerekir. Zorunlu hallerde yardymcy i?çi çaly?tyrylabilir.
- Yyllyk i?yeri kirasy 2008 yylynda 3.900,00 YTL'yi a?mamalydyr. Y?yeri kendisine aitse emsal kira bedeli bu tutary a?amaz. (Büyük?ehir belediyeleri dy?ynda bu tutar 2.700,00 YTL'dir.)
- Di?er ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayysyyla gerçek usulde vergiye tabi olmamak gerekir.
- Satyn aldyklary mallary oldu?u gibi veya i?lendikten sonra satanlaryn (01.01.2008'den itibaren) alymlary tutarynyn 56.000,00 YTL, saty?lary tutarynyn 80.000,00 YTL'yi a?mamasy gerekir. Alym satym dy?ynda sadece hizmet ifa edenlerde yyllyk i? hasylatynyn 27.000,00 YTL'yi a?mamalydyr. Hem alym satym, hem hizmet söz konusu ise toplam hasylatyn 56.000,00 YTL'sini a?mamasy gerekir.
Basit usulde vergilendirilmenin sa?lady?y avantajlar
Y?letmenin boyutu göz önünde tutularak, basit usule göre vergilendirilenlere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farkly bazy kolaylyklar ve avantajlar sa?lanmy?tyr. Bunlary a?a?ydaki gibi syralayabiliriz;
- Defter tutmazlar.
- Vergi tevkifaty yapylmaz ve muhtasar beyanname verilmez,
- Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin mal teslimleri ve verdikleri hizmetler katma de?er vergisinden istisnadyr.
- Ticari kazancyn tespitinde amortismana tabi iktisadi kyymet aly?lary ve saty?lary dikkate alynmaz.
- Alynan ve verilen belgelerin kayytlary mükelleflerin ba?ly olduklary meslek odalaryndaki bürolarda tutulmaktadyr. Ysteyen mükellefler, hiçbir yerden izin almadan, kayytlaryny kendileri tutabilirler ya da meslek mensuplaryna tutturabilirler.
- Belge vermedikleri günlük hasylatlary için gün sonunda toplam belge düzenleyebilirler.
- Geçici vergi beyan edilmez ve ödenmez.
Basit usulde kazancyn belirlenmesi ve beyany
Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasylattan giderler ve satylan mallaryn aly? bedelleri toplamy dü?ülerek belirlenir. Bu fark, faaliyetle ilgili olarak alynmasy ve verilmesi mecburi olan aly? ve giderler ve hasylatlara ili?kin belgelerde yazyly tutarlara göre hesaplanyr.
Kazancyn bu ?ekilde tespiti syrasynda emtia ticareti ile u?ra?anlarca;
- Hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun de?eri hasylata,
- Hesap dönemi ba?yndaki emtia