Basit usulde beyan ve kayıt belge düzeni

Bilindiği gibi ticari faaliyette bulunan gerçek kişilerin kazançları basit ve gerçek olmak üzere iki usulde tespit edilmektedir. Kişilerin hangi usulde vergilenecekleri yürüttüğü faaliyet türüne, işi bilfiil yapıp yapmaması ve yıllık satış tutarlarına göre belirlenmektedir.

Durumu Gelir Vergisi Kanunu’nun 47 ve 48’inci maddelerinde yer alan genel ve özel esaslara uyan ve 51’inci madde ile Bakanlar Kurulu kararları kazançlarını gerçek usule göre tespit etmek zorunluğu getirilenler dışında kalan kişiler ilgili hükümler çerçevesinde ticari kazançlarını tespit ederler. Gelirlerin beyan dönemi ile kayıt ve belge düzenleri farklılıklar arz etmektedir. Bu yazımızda beyan ve belgeler konusunu kısaca açıklamaya gayret edeceğiz.

Basit usulde beyan ve ödeme

Gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan İbaret olması halinde, 2013 yılı kazançlarına ilişkin yıllık beyanname 2014 yılı Şubat ayının birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar verilebilir. Ancak, basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsuru da mevcut ise, 2013 yılı kazançlarına ilişkin yıllık beyanname 2014 yılı Mart ayının yirmi beşinci günü akşamına kadar verilebilir. Veri ödemelerinin ise Şubat ve Haziran aylarında olmak üzere iki taksitte yapılması mümkündür.

Beyannamenin verileceği yer ve usul

Beyanname, kayıtlı bulunulan vergi dairesine verilecektir. Beyanname elden verilebileceği gibi posta ile de gönderilebilecektir. Beyanname taahhütlü olarak posta ile gönderildiğinde, postaya veriliş tarihi beyannamenin verildiği tarih olarak kabul edilecektir. Beyanname normal (adi) posta ile veya özel dağıtım şirketleri aracılığıyla gönderilirse, vergi dairesine ulaştığı tarih beyannamenin verildiği tarih olarak kabul edilecektir. Bu nedenle beyannamelerin taahhütlü olarak gönderilmesi uygun olur.

Ayrıca, mükellefler beyannamelerini, elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi almış olan, 3568 sayılı Kanun uyarınca yetki almış olup bağımsız çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirler aracılığı ile elektronik ortamda gönderebilirler.

Basit usule tabi mükelleflerde belge düzeni kullanılacak

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, hasılatları ile ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura, perakende satış vesikaları ve ilgili mevzuatta sayılan diğer belgeleri düzenlemek ve kullanmak zorundadırlar. Belgelerle ilgili düzenleme yapılmış olup aşağıdaki hususlara uyulmalıdır. Basit usule tabi mükelleflerin mal teslimi ve hizmet ifası dolayısıyla kullanacakları belgeler ve zarflar sadece Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) tarafından bastırılmaktadır. Bu mükelleflerin kayıtları ister odalar bünyesinde oluşturulan muhasebe bürolarında tutulsun, ister kendileri tarafından tutulsun, kullanılacak belgeler bağlı oldukları oda veya birlikten temin edilecektir. Mükelleflerin bulunduğu yerde bağlı oldukları oda veya birlik yoksa veya bulunduğu yerde bağlı olacağı oda veya birlik kurulmamış ise; en yakın oda veya birliğe veya karma odaya kayıt yaptıracaklardır. Belgelerini de kayıt yaptırdığı bu odadan temin edeceklerdir.

Basit usulde vergilendirme kapsamında bulunup, meslek odalarına üye kayıtları yapılamayan, traktörle nakliyecilik yapanlar, hususi oto ile ticari faaliyette bulunanlar, biçerdöver işletmecileri ile inşaat ustaları gibi mükellefler, kullanacakları belgeleri ikinci sınıf tüccarların tabi oldukları esaslar çerçevesinde (anlaşmalı matbaalara bastırmak veya noterlere tasdik ettirmek suretiyle) temin edebilecekleri gibi diledikleri takdirde kullanacakları belgeleri faaliyette bulundukları yerdeki herhangi bir oda veya birlikten de temin edebileceklerdir.

Belge düzenlenmesinde uyulacak esaslar

Basit usulde vergilendirilen mükellefler ikinci sınıf tüccarların tabi olduğu usul ve esaslar çerçevesinde belge düzenlemek durumundadırlar.

Ancak; Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257’nci maddesindeki yetkiye istinaden, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin; 

Belge vermedikleri günlük hasılatları İçin gün sonunda tek bir fatura düzenlemeleri, düzenlenen faturada alıcıya ilişkin bilgiler yerine “…..tarihli toplam hasılat” ibaresinin yazılması, şeklinde kolaylık sağlanmıştır.

215 Seri no.lu Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile getirilen uygulama, aynı usul ve esaslar dahilinde 285 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 31.12.2014 tarihine kadar uzatılmıştır. Bu imkandan yararlanmak isteyen mükellefler, müşterilerinin istemeleri halinde ise fatura veya perakende satış vesikası (dolmuş işletenler hariç) vermek zorundadırlar.

Ayrıca, basit usule tabi mükelleflerin birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, serbest meslek erbabı ve vergiden muaf esnaf ile yapılan ticari işlemler dolayısıyla ,mal ve hizmet bedeli olarak yapacakları 8 bin Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerin de belgelendirilmesi ;istendiğinde ibrazı gerekmektedir.

Kayıtların tutulması

Basit usule tabi mükelleflerin kayıtları, bağlı oldukları oda veya birlikler bünyesinde kurulan muhasebe bürolarında tutulmaktadır. Bu bürolarda 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış yeterli sayıda meslek mensubunun çalıştırılması zorunludur.

İsteyen mükellefler, kayıtlarını hiçbir izne gerek olmadan kendileri de tutabilmektedir. Bu takdirde, vergilendirme ile ilgili ödevlerin tamamı kendilerince yerine getirilecektir. İsteyen mükellefler ise kayıtlarını serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir gibi meslek mensuplarına tutturabilirler.

Mükellefler, mal satış ve hizmetleri ifaları için düzenledikleri hasılat belgelerini bir zarfta, faaliyetleri ile ilgili olarak mal ve hizmet alışları ile giderleri için aldıkları gider belgelerini başka bir zarfta toplayıp saklayacaklardır. Kayıtları odalarda tutulan mükellefler ise her aya ait zarfları izleyen ayın 10’una kadar kaydının tutulduğu büroya teslim edeceklerdir.

Mükelleflerden zarf içinde alınan belgeler bürolarda işletme hesabı defterinin gelir ve gider sayfalarındaki işlem başlıkları esas alınarak bilgisayar ortamına aktarılacaktır. Bu belgeler cari yılsonuna kadarbürolarda saklanacaktır.

Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin, bir takvim yılı içinde aldıkları mallara ve hizmetlere ait alış belgeleri ve yaptıkları giderler ile hasılat belgeleri kayıtlarının tutulduğu bürolarda muhafaza edilecektir. Cari takvim yılma ilişkin belgelerin ibrazı da bu bürolardan talep edilecektir.