Bartın Kent Müzesi

Bartın Belediyesi tarafından 1997 yılından bu yana gerçekleştirilen Kitap Fuarı’nın 2 “Onur Konuğu”ndan biri olarak bulunduğum şehirde kaldığım 36 saati, gezilip görülecek yerleri, Ehlikeyf’te anlatacağım. Bugün, geçtiğimiz ocak ayında açılışı yapılan Kent Müzesi’nden söz etmek istiyorum…

Şehrin tam ortasında bulunan 133 yıllık bir bina burası… 1885 yılında İptidai ve Rüştiye Mektebi olarak yapılmış; Cumhuriyet’in hemen öncesinde 1921 senesinde liseye çevrilerek İdadi Mektebi’ne tahsis edilmiş. 1953 yılında Bartın Belediyesi hizmet binasına dönüştürülen tarihi mekân, 2008'e kadar bu amaçla kullanılmış. Hükümet Caddesi'ndeki yapı, 4 yıllık bir çalışma sonucunda başarılı bir restorasyonla belediye tarafından Kent Tarihi Müzesi’ne dönüştürülmüş. “Eğitimin kalbinden yönetimin merkezine, tarihin tanığı” sloganıyla açılan müzenin bütün aşamalarda ÇEKÜL Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ve Tarihi Kentler Birliği ile de işbirliği yapılmış… Müzeye Tarihi Kentler Birliği tarafından düzenlenen Müze Özendirme Yarışması’nda Kent Müzeleri kategorisinde ödül verilmiş…

Bünyesinde 2 binin üzerinde eser yer alıyor… 4 milyon liraya mal olan müzedeki bu yapıtların tamamı, 100’ün üzerinde bağışçıdan hibe yoluyla alınmış… Yani Bartınlıların sevgisiyle oluşturulmuş… Bu, ziyaretçi sayısına da yansımış. Pazartesi günleri hariç 9.30 ile 18.30 saatleri arasında hizmet veren müzenin ilk 3 gününde 7 bin ziyaretçi ağırlanmış.

Müze Müdürü arkeolog Erhan Ertosun ile birlikte geziyoruz yapıyı… Giriş katında coğrafya, fauna ve flora, iklim, ekonomik ve kronolojik tarih, demografi, ulaşım tarihi ve afetler anlatılıyor… Üst kata çıktığımızda ekonomi, gemi yapımcılığı, geleneksel zanaatlar, galıla pazarı, mimari ve kentsel doku, yönetim, eğitim, sağlık, basın ve iletişim, kültür/sanat, spor tarihi, turizm, mutfak kültürü, sözlü tarih, kültürel yapı üzerine bölümlerle karşılaşıyoruz…

M. Ö. 2 binde Kaşkalardan (Gasga) başlayan günümüze gelen Bartın tarihinin ve kırılma noktalarının anlatıldığı Kent Müzesi’nde bu 4 bin yıllık serüven, kronolojik bir aks içerisinde sunuluyor…

Erhan Bey, sergilenen önemli eserlerden birisinin, 95 yıldır yayınını kesintisiz sürdüren Bartın Gazetesi’nin sahibi Esen Aliş’in bağışladığı 1903 Paris yapımı tipo baskı makinası olduğunu söylüyor. Bartın Gazetesi kurucusu Cemal Aliş tarafından 1928 yılında İstanbul Tan Matbaası’ndan alınarak 1990 yılına kadar Bartın Gazetesi’nin basımında kullanılan makineden Türkiye’de 2 adet bulunuyor: Birisi İstanbul’da Basın Müzesi’nde, diğeri burada.

Araştırmacı-Yazar Çetin Asma tarafından bağışlanan Parthena (Bartın) sikkesi, M. Ö. 1. yüzyıl Roma dönemine ait. Ön yüzünde Homeros portresi, arka yüzünde ise altından nehir geçen oturan erkek figürü Parhenios (Bartın) bulunuyor. Figür bir elinde zeytin dalı, diğerinde bereket boynuzu tutuyor.

Bartın Irmağı’nın antik çağdaki adı Parthenios. Yunan mitolojisinde, Okenaus’un oğlu, “sular tanrısı”, “sular ilahı veya muhteşem akan su” anlamlarına geliyor. Bu ırmağın kenarında kurulan Bartın kentinin antik çağda Parthenia adıyla anıldığı ve zamanla Bartın’a dönüştüğü düşünülüyor.
Bartın’ın M. Ö. 2 binde Kaşkalardan (Gasga) başlayan ve günümüze gelen tarihinin ve kırılma noktalarının anlatıldığı Kent Müzesi’nde kentin 4 bin yıllık tarihini içeren kronolojik aks, endemik canlılar, coğrafik yapı, ulaşım ve doğal afetler geçmişi, tarihi zanaatçılar çarşısı, gemi yapımcılığı, ticari hayatı, madencilik, tarihi Galla Pazarı, mimari, siyasi tarih, eğitim ve basın-iletişim tarihi, sanat-edebiyat ve kültür hayatı, doğum-çocukluk-sünnet ve düğün gelenekleri, ev yaşamı, mutfak kültürü ve turizminin yanı sıra interaktif sözlü tarih çalışmaları sergileniyor.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk imzalı 1930 yılına ait İnönü Vapuru’nun Bartınlı Murat Kaptanoğlu’na satışını onaylayan Bakanlar Kurulu kararı replikası, 80 milyon yıllık fosiller, Sultan Abdülhamit dönemi madalyaları, Kurtuluş Savaşı sonrası 1922 yılında basılan ve meclis üyeleriyle savaşta görev alan askerlere verilen “istiklal madalyaları”, 300’e yakın Roma, Bizans, Selçuklu dönemi sikkesi, 1925 yılına ait itfaiye tulumbası, Osmanlı dönemi marangozluk ve çekicilik aletleri, Osmanlı dönemi Bartın sivil mimarisine ait malzemeler, ressam Sururi’nin Kurtuluş Savaşını anlatan tablosu sergilenen eserler arasında…

Bartın tarihinin belleğini yarınlara taşıyacak Kent Müzesi, gelişen teknolojilerin imkânlarından yararlanılmış sunumları ile yalnız tarih meraklılarına değil, her yaşa ve kesime hitap ediyor…