Bardağın dolu tarafı, cari açık hızla düşecek; boş tarafı, büyüme çok ya

Dış ticarette geçen hafta sonu açıklanan şubat verileri, son dönemde ihracatın ithalattan hızlı artmakta olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Geçen yılın kasım ayında başlayan bu süreç, şubatta da devam etti. Yani dört aydır, ihracattaki artış, ithalat artışının üstünde.
Geçen yılın kasım ve aralık aylarıyla bu yılın ocak ve şubat ayları toplamında 45.7 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Bu dönemdeki ithalat ise 74.3 milyar dolar oldu. 45.7 milyarlık ihracat, aynı ayları kapsayan bir önceki döneme göre, yani yıllık bazda yüzde 12 artarken, 74.3 milyar dolarlık ithalattaki artış yüzde 3.1'de kaldı.
Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olarak nitelenen cari açığın temel belirleyicisinin dış ticaret olduğunu bilmeyen yok. Dış ticarette geçen yılın son iki ayında başlayan ve bu yılın ilk iki ayında da süren ihracat lehine gidişin, önemli bir yön değişikliği göstermeden şubat sonrasında da süreceği tahmin ediliyor. Enerji faturasındaki artış ithalatı elbette bir miktar büyütecektir. Ama, enerji faturasındaki büyümenin ekonominin yavaşlaması gibi bir etkisi olacağı, ekonomideki yavaşlamanın da genel anlamda ithalatı azaltacağı ya da az artması sonucunu doğuracağı ortada.
6 ayın en düşük açığı
Yıllıklandırılmış ihracat şubat sonunda 137.5 milyar dolara çıktı. Aynı tarihteki ithalat ise 241.5 milyar dolar düzeyinde. Bu değerlere göre dış ticaret açığı 104 milyar dolar.
Yıllık dış ticaret açığı geçen yılın temmuz ayında 99.8 milyar dolar olarak gerçekleştikten sonra ilk kez ağustosta 101.3 milyar dolarla 100 milyar eşiğini geride bırakmıştı. Yıllık açık, eylülde bir anda 105 milyar dolara fırlamıştı.
İşte yıllık dış ticaret açığı, şubatta, geçen yılın ağustosundan bu yana olan dönemin en düşük düzeyine indi. Yıllık açık ekimde 106.7 milyar dolarla rekor düzeye çıktıktan sonra yönünü aşağı çevirdi ve şubatta 104 milyara geriledi.
Dış ticaret açığı-cari açık ilişkisi 
Cari açığın en büyük nedeninin dış ticaret açığı olduğunu biraz önce bir kez daha vurguladık. İki büyüklük arasında çok belirgin bir ilişki var. Aylık bazdaki rakamlarda bu ilişki sapma gösterebilir; ancak yıllık bazda izlenen rakamlarda aradaki bağ çok daha belirgin.
Geçen yılbaşından bu yana olan 14 aylık dönemin yıllık baza getirilmiş dış ticaret ve cari açık rakamları arasında yüzde 73'e oturmuş bir oran var. Türkiye, dış ticaret açığının yaklaşık yüzde 73'ü kadar bir cari açık veriyor. Bu oran, geçen yılın ortasından beri yüzde 73-74 aralığında salınıyor.
Bu arada, şubat ayındaki cari açığın 5 milyar doların biraz altında kalacağı ve böylece yıllık açığın 75.9 milyar dolayına ineceği tahmin ediliyor.
Cari açığın düşmesi tabii ki iyi de…
Cari açıkta yıllık bazda rekor düzeyi 78.6 milyar dolarla geçen yılın ekim ayında gördük; 2011 yılı ise 77.2 milyardan kapandı. Cari açık bu yıl ocakta çok az azaldı ve 77.1 milyar dolara geriledi.
Orta vadeli programda bu yılın cari açığı 65.4 milyar dolar olarak öngörülüyor. Doğrusu 65.4 milyar dolar, iddialı bir hedef değil zaten; makul bir düzey. Hatta, bu rakamın altında kalınmasının şaşırtıcı olmayacağını bu köşede 20 Şubat'ta dile getirmiştik.
Açık ve GSYH kol kola!
Cari açığın gerilemesini herkes istiyor istemesine de, açıktaki düşüşle birlikte ekonominin en temel göstergesi olan büyümede nasıl bir gelişme olduğu ya da olacağı sanki biraz göz ardı ediliyor.
2003-2011 yıllarını kapsayan dokuz yılda verdiğimiz cari açıkla bu dönemdeki sabit fiyatlara göre olan GSYH büyüklüğünü karşılaştırdık. İki büyüklük adeta kol kola gidiyor…
2003'ten 2007'ye kadar hem cari açıkta hem GSYH'de belirgin bir büyüme var. Hız, 2008 yılında kesiliyor. Ancak, 2008'deki küresel krizin asıl etkisi 2009'da görülüyor ve söz konusu yıl bir önceki yıla göre hem ekonomi daralıyor, hem de cari açık çok hızlı bir gerileme gösteriyor. Ekonomi büzülüyor adeta.
Her iki büyüklükte 2010'da başlayan çıkış geçen yıl da sürüyor. 2011'in bugün öğreneceğimiz büyümesini bu çalışmada yüzde 8.5 olarak aldığımızı da belirtelim.  
Açık küçülürken ekonomi büyür mü?
2003-2011 döneminin verileri, cari açıkla GSYH'nin mutlaka paralel seyrettiğini, bu iki büyüklükten biri artarken diğerinin gerilemesi gibi bir durumun yaşanmadığını gösteriyor. Oysa biz bu yıl için söz konusu dengenin bozulacağını planlamış durumdayız. 2012'de ekonominin yüzde 4 düzeyinde de olsa büyümeye devam etmesi, buna karşılık cari açığın 77.1 milyardan 65.4 milyara inmesi öngörülüyor.
Üç olasılık var:
Bir; daha önce gerçekleşmemiş olması, cari açık ve GSYH'nin farklı yönde oluşmayacağı anlamına gelmez, demek ki ilki bu yıl yaşanacak. Ekonomi büyümeye devam edecek; ama cari açık azalacak.
İki; ekonomi öngörüldüğü gibi yüzde 4 ya da daha çok yabancı kuruluşların dile getirdiği gibi yüzde 3 dolayında büyüyecek, cari açık da 77.1 milyardan 65.4 milyara doğru gerilemeyecek, aksine artacak.
Üç; cari açık öngörüldüğü gibi gerileyecek. Ancak, ekonomide kayda değer bir büyüme olmayacak, hatta çok küçük de olsa bir gerileme yaşanacak.
Türkiye, sanayi üretimini büyük ölçüde ithal girdi ile gerçekleştiren bir ülke konumuna geldi. Giderek pahalanan enerji de üretimi sekteye uğratan bir etken. Dolayısıyla bu yıl görece daha az ithalat yapacak, daha az ticaret açığı, bağlı olarak da daha az cari açık vereceğiz. En azından şimdiki görüntü böyle. Ama bu durumun bir yan etkisi var; o da daha az üretim yapacak olmamız, yani GSYH'nin çok az artma, hatta gerileme riski bulunması. Sizce de bu üç olasılıktan üçüncü mü ağır basıyor?