Bankalar parayı ne yapıyor?
Uzun süredir bankaların reel ekonomiye kredi vermeleri eleştiriliyor. Başbakan bankaları suçluyor. Geçtiğimiz günlerde Merkez Bankası Başkanı, bankaların likidite sağlamasına karşın bankaların paranın üzerine yattıklarını söyleyerek eleştirenlere katıldı.
Acaba bankalar parayı ne yapıyorlar?
Bankalar nereden para buluyor, parayı nereye yatırıyorlar?
Üzerinde yattıkları kaynağın miktarı nedir?
Bunları banka bilançolarından izlemek mümkün.
BDDK'nın yayınladığı rakamlara göre 2008 yılı 13 Mayıs'ı ile 2009 yılı 13 Mayıs'ı arasında bankaların durumu şöyle:
- Geçen yıl toplam kredileri 326 milyar TL iken bu yıl 363 milyar TL olmuş. Kredilerini 37 milyar TL artırmışlar.
- Geçen yıl bono ve tahvile bağlı paraları 177 milyar TL imiş. Bu yıl 216 milyar TL olmuş. Portföylerindeki kağıtları 38 milyar TL artırmışlar.
- Mevduatları da geçen yıla göre 71 milyar TL artmış. Artan mevduatın yarısını reel sektöre yarısını devlete paylaştırmışlar.
- Nakit değerleri, Merkez Bankası'ndaki paraları aynı. Yurtdışındaki bankalardaki plasmanlarında 14 milyar TL'lik artış var.
Bu tabloya bakarak neler söylenebilir:
- Krize rağmen bankalar toplam kredi hacmini daraltmamış.Artırmış.
- Bankalar krize rağmen şimdilik riskli görünmüyor.
Merkez Bankası Başkanı ne diyor: "Likidite veriyoruz. Bankalarımız paranın üzerine yatıyor." Yani diyor ki, "Bankalar Merkez Bankası'ndan borçlanarak kredi verebilir. Vermiyor."
İyi de bankalar kredi neden vermiyor?
- Sağlam kredi yatırım ve üretim artışı için verilir. Şu anda yatırım ve üretim artışı için kredi talep eden yok ki? Şu andaki kredi talebi güç duruma düşen firmaların, "yardım/destek finansmanı" talebi. Hükümet Garanti Fonu'nu altı aydır işletemedi. Bankalar nasıl bu riskli finansmana yönelebilir?
- Sanayi şirketleri bilançolarını açıkladı. Bu bilançolara bakarak hangi banka zarar eden şirkete ek kredi imkanı tanıyabilir. Tersine bu bilançolar bankaları kredileri kesmeye yöneltir.
Şimdilerde bütün ümitler Kredi Garanti Fonu'nda. Kredi Garanti Fonu konusu altı aydır tartışılıyor. Henüz bir sonuca varılamadı. TBMM'den kanun çıkacak. Daha sonra düzenlemeye gidilecek.
Garanti sisteminin nasıl işleyeceği ise belirsiz.
Bu ortamda bankalar kime nasıl kredi verecek?
Unutulmamalıdır ki, her şey iç ve dış talebin canlanmasına bağlı. Talep canlanacak ki önce üretim artsın sonra yatırımlar başlasın. Üretim artışı ve yatırımlar başlamadan bankaların kredilerinin ciddi biçimde artması çok güç.
Ancak krizden zarar gören ve destek ile ayakta kalabilecek firmalara belli ölçüde kredi akıtılabilecek. Bunlar dışındaki firmaların ek krediye ihtiyaçları yok. İhtiyacı olmayan firmanın kredi alarak faiz yükü altına girmesi ise düşünülemez.